آدرس: تهران - میدان انقلاب - روبروی سینما بهمن - نبش خیابان منیری جاوید - آموزشگاه فن و کار
این روزها لوله های فاضلاب بسیار زیادی با جنس ها و مدل های گوناگون در بازار موجود هستند که از نظر ویژگی هایی مانند مواد اولیه، فرآیند ساخت، خواص فیزیکی و شیمیایی، میزان ماندگاری و مقاومت در برابر آسیب دیدگی و گذشت زمان؛ با یکدیگر کاملا متفاوت هستند و هر کدام مزایا و معایب خاص خودشان را دارند. در این مقاله، به معرفی انواع لوله های فاضلاب و اتصالات مختلف آن ها خواهیم پرداخت.
این روزها لوله های فاضلاب بسیار زیادی با جنس ها و مدل های گوناگون در بازار موجود هستند که از نظر ویژگی هایی مانند مواد اولیه، فرآیند ساخت، خواص فیزیکی و شیمیایی، میزان ماندگاری و مقاومت در برابر آسیب دیدگی و گذشت زمان؛ با یکدیگر کاملا متفاوت هستند و هر کدام مزایا و معایب خاص خودشان را دارند.
در این مقاله آموزشگاه فن و کار به معرفی انواع لوله های فاضلاب و اتصالات مختلف آن ها خواهیم پرداخت تا شما بتوانید با کسب آگاهی و شناخت کافی از این موضوع؛ بهترین و مناسب ترین لوله ها را برای سیستم های فاضلاب در ساختمان های مسکونی، اداری و صنعتی انتخاب کنید.
لوله های مناسب برای سیستم فاضلاب ساختمان را می توان با توجه به فاکتورهای مختلف (برای مثال، جنس، کاربردها، ماندگاری، روش ساخت و …) دسته بندی کرد. ما در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا لوله ها را بر اساس جنس شان به دو نوع فلزی و غیر فلزی تقسیم بندی نماییم:
در ادامه هر کدام از این لوله ها را به طور جزئی تر بررسی می کنیم تا به طور کامل با ویژگی های فنی و کاربردهای آن ها آشنا شویم؛ پس با ما همراه باشید.
این لوله ها با استفاده از مواد اولیه ای مانند چدن خاکستری یا داکتیل و به روش ریخته گری ساخته می شوند و میزان ماندگاری آن ها بالا بوده و در حالت ایده آل (به شرط نصب و پیاده سازی درست و اصولی) ممکن است به صد سال برسد. بنا به نظر متخصصان؛ لوله های چدنی برای مواردی مانند سیستم های فاضلاب ثقلی، لوله های زیرزمینی و خطوط فاضلاب صنعتی و بیمارستانی و سیستم های زهکشی مناسب هستند.
از دیگر نکات مهم در خصوص این مدل لوله ها می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
برای ساخت این مدل لوله های فاضلاب از فلزهایی مانند فولاد و روی استفاده می شود؛ بدین صورت که خود لوله ها در ضخامت ها و ابعاد متنوع با بهره گیری از آلیاژهای فولاد نورد شده و تولید می گردند و در ادامه، روکش هایی از جنس روی (با روش هایی مانند غوطه وری در محیطی با روی مذاب و یا با متد الکتروگالوانیزه) بر روی این لوله ها قرار می گیرد.
لوله های فاضلاب گالوانیزه در صورتی که به شکل صحیح و توسط افراد کاردان حمل و نقل و نصب شوند؛ عمر نسبتا طولانی خواهند داشت و می توانند تا پنجاه سال نیز به کار گرفته شوند. البته شرط لازم برای سالم ماندن لوله ها در این فاصله زمانی این است که در محیط های اسیدی از آن ها استفاده نشود. به علاوه؛ باید لوله های گالوانیزه را به صورت منظم و دوره ای تمیز کرد تا از تجمع رسوبات در آن ها و در نتیجه کم شدن میزان جریان فاضلاب جلوگیری نمود.
از ویژگی های مثبت این لوله ها می توان به مقاومت بالای آن ها در مقابل عواملی مانند ضربه، فشار، حرارت، خوردگی و سایش اشاره کرد. جالب است بدانید با توجه به قابلیت تحمل حرارت در لوله های گالوانیزه از آن ها می توان برای سیستم های فاضلاب صنعتی و لوله های آب گرم و سرد و سامانه های زهکشی هم استفاده کرد.
لوله های فاضلاب پلیکا (UPVC) که به نام لوله های یو پی وی سی نیز شناخته می شوند، از پرکاربردترین لوله ها در سیستم های فاضلابی متعلق به ساختمان ها و تاسیسات صنعتی هستند. جالب است بدانید، این مدل لوله ها به دلیل مزایای بسیار زیادی که دارند؛ در سال های اخیر جایگزین لوله های فلزی و بتنی سنتی شده و به طور گسترده در راه اندازی فاضلاب های خانگی و صنعتی، زهکشی آب های سطحی و زیر زمینی، مدیریت لوله های تهویه در ساختمان ها، عبور کابل های برق و مخابرات و … به کار گرفته می شوند.
در فرآیند ساخت لوله های فاضلاب پلیکا به طور عمده از ماده ای به نام پلی وینیل کلراید سخت (UPVC)استفاده می شود که نوعی پلیمر ارزان قیمت و پرکاربرد بوده و از نظر فیزیکی و شیمیایی دارای ویژگی هایی مانند مقاومت بالا، عایق بودن از نظر الکتریکی، مقاومت شیمیایی و … می باشد. برای بهبود خواص ذاتی لوله های پلیکا و افزایش بهره وری و عمر مفید آن ها، از مواد افزودنی مختلفی مانند مواد پایدار کننده، روان کننده ها، رنگدانه ها و پرکننده ها استفاده می شود.
لوله های پلیکا در برابر خوردگی، مواد شیمیایی و سایش مقاومت بالایی دارند و می توانند در شرایط سخت محیطی و شیمیایی مورد استفاده قرار گیرند. این لوله ها به دلیل وزن سبک و اتصالات ساده، به راحتی نصب می شوند؛ به همین سبب، راه اندازی و نصب صحیح و اصولی آن ها نیاز به تخصص و مهارت خاصی ندارد.
این لوله ها در مقایسه با لوله های فلزی و بتنی، قیمت ارزان تری دارند و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند و در صورت نصب استاندارد و نگهداری مناسب، طول عمر بالایی داشته و می توانند تا 50 سال به کار گرفته شوند. سطح داخلی لوله های پلیکا صاف و هموار بوده و این موضوع، جریان یافتن فاضلاب به شکل روان را آسان تر کرده و از گرفتگی لوله ها نیز جلوگیری می کند.
از دیگر ویژگی های مهم و قابل تامل در این مدل لوله ها می توان به این موارد اشاره کرد: در برابر حرارت بالا مقاومت محدودی دارند و در دمای بیش از 60 درجه سانتی گراد ممکن است دچار تغییر شکل گشته و یا ذوب شوند. قابل اشتعال هستند و در صورت آتش سوزی، شعله را به سرعت منتقل می کنند. مواد اولیه به کار رفته در فرآیند تولید لوله های پلیکا، از مشتقات نفتی هستند و تولید و دفع آن ها می تواند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشد و …
این مدل لوله ها نسلی جدید و پیشرفته در زمینه ابزارهای مورد نیاز برای راه اندازی سامانه های لوله کشی در ساختمان های مختلف به شمار می آیند و با توجه به قابلیت های مثبتی که ارائه می دهند؛ می توان آن ها را جایگزینی نوین برای لوله های سنتی چدنی و بتنی دانست. لوله های پلی اتیلن در حوزه های متنوع مانند سیستم های فاضلاب خانگی و صنعتی، شبکه های جمع آوری آب های سطحی، لوله کشی های صنعتی و کشاورزی و … به کار گرفته می شوند.
برای طراحی و تولید این مدل لوله ها در اکثر موارد از پلی اتیلن با دانسیته بالا (HDPE) استفاده می شود؛ اما برای کاربردهای خاص و لوله هایی با قابلیت های منحصر به فرد، ممکن است از پلی اتیلن با دانسیته متوسط (MDPE) و یا دانسیته پایین (LDPE)نیز استفاده شود. در هر سه حالت؛ برای تولید لوله های PE روش اکستروژن به کار گرفته می شود که طی آن مواد اولیه ذوب گشته و از طریق قالب های مخصوص به شکل لوله اکسترود می شوند و سپس لوله ها خنک سازی، برش و آزمایش می گردند.
این لوله ها با توجه به مواد اولیه و فرآیند ساخت منحصر به فرد خود دارای ویژگی ها و خواص فیزیکی و شیمیایی و الکتریکی خاص خودشان هستند که در ادامه برخی از کلیدی ترین این خواص را با هم مرور خواهیم کرد:
انعطاف پذیری بالایی داشته و به همین سبب، برای لوله کشی سیستم های فاضلاب در مسیرهای پیچیده و ناهموار مناسب هستند بدون آن که در دراز مدت سیستم را با خطراتی مانند شکستگی و یا ترک خوردگی روبرو کنند. لوله های PE در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی و اسیدها و بازها، از جمله فاضلاب های صنعتی و شیمیایی، مقاوم هستند.
سطح صاف داخلی این لوله ها، افت فشار و اصطکاک را به حداقل رسانده و جریان فاضلاب را تسهیل می کند. این امر، باعث افزایش راندمان و کارایی سیستم فاضلاب و کاهش هزینه های پمپاژ خواهد شد. لوله های پلی اتیلن دارای وزن سبک و اتصالات ساده ای بوده و به همین دلیل در مقایسه با لوله های سنتی، نصب آسان تر و کم هزینه تری را به ارمغان می آورند که این مزیت، به ویژه در پروژه های بزرگ و زمان بر، بسیار حائز اهمیت است. این مدل لوله ها دارای عمر نسبتا طولانی بوده در صورت نصب و نگهداری صحیح، تا 50 سال عمر مفید دارند که به معنای کاهش هزینه های تعویض و تعمیرات در طولانی مدت است.
لوله های فاضلاب با جنس پلی اتیلن در برابر دمای بالا (بیش از 80 درجه سانتیگراد) آسیب پذیر هستند و در نتیجه، برای انتقال فاضلاب ها و سیال هایی با دمای بسیار بالا مناسب نیستند. از طرف دیگر، این لوله ها در معرض نور مستقیم خورشید، دچار تخریب و فرسودگی می شوند و به همین دلیل، باید در زیر خاک نصب شوند و یا با استفاده از عایق های مناسب از آن ها محافظت گردد.
لوله های فاضلاب پوش فیت پلی پروپیلن (PP) نیز مانند لوله های پلی اتیلن جایگزین مناسبی برای لوله های سنتی مانند چدنی و فلزی هستند و به طور فزاینده ای در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. ماده اصلی تشکیل دهنده این لوله ها پلی پروپیلن است که یک پلیمر ترموپلاستیک با خواص عالی است اما به منظور ارتقا دادن و بهتر کردن خواص این مدل لوله ها، از مواد افزودنی مختلفی مانند آنتی اکسیدان، ضد اشعه UV و پایدار کننده های حرارتی به مقدار مورد نیاز استفاده می شود.
کاربردهای لوله های پوش فیت پلی پروپیلن بسیار متنوع و متفاوت بوده که برخی از مهم ترین آن ها شامل سیستم های فاضلاب خانگی و صنعتی، سامانه های تهویه مطبوع، سیستم های زهکشی، لوله های انتقال آب باران، لوله های روکشدار برای کابل های برق و … می شود.
برخی از کلیدی ترین ویژگی ها و خواص لوله های پوش فیت پلی پروپیلن عبارت اند از: در برابر خوردگی، مواد شیمیایی و سایش مقاومت بالایی دارند اما در برابر حرارت بالا (بیش از 80 درجه سانتیگراد) مقاومت خود را از دست می دهند. وزن این لوله ها در مقایسه با لوله های چدنی و فلزی بسیار کمتر است که حمل و نقل و نصب آن ها را آسان تر می کند؛ یعنی به راحتی با استفاده از اتصالات مخصوص به هم متصل می شوند و نیاز به جوشکاری یا به کارگیری ابزار آلات تخصصی ندارند.
سطح صاف داخلی این لوله ها مانع از ایجاد رسوب و گرفتگی می شود و جریان فاضلاب را به طور روان هدایت می کند و عایق صدا بودن آن ها از انتقال صداهای مزاحم فاضلاب جلوگیری می کنند. بنا به بررسی ها و آمارها، عمر مفید لوله های فاضلاب پوش فیت پلی پروپیلن (در صورت نصب صحیح و نگهداری مناسب) بیش از 50 سال تخمین زده می شود.
برای افزایش عمر مفید این مدل لوله ها باید از آن ها در برابر آتش محافظت کرد و تا حد ممکن در لوله ها را مکان های سایه دار نصب نمود زیرا سیستم های فاضلاب مجهز به لوله های پوش فیت پلی پروپیلن در مقابل حرارت و اشعه فرا بنفش خورشید دارای مقاومت کمی هستند و ممکن است دچار اشتعال و آتش سوزی و یا تخریب زودرس شوند.
لوله های فاضلاب سفالی، قدمتی دیرینه در تاریخ بشر دارند. از حدود 4000 سال قبل از میلاد مسیح، انسان ها از این لوله ها برای دفع فاضلاب و زهکشی آب استفاده می کردند. در آن زمان، لوله های سفالی به صورت دستی و با استفاده از خاک رس ساخته می شدند و سپس در کوره های سفال پزی پخته می شدند.
با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، فرآیند ساخت لوله های سفالی نیز متحول شد. امروزه، این لوله ها به صورت صنعتی و با استفاده از ماشین آلات مدرن تولید می شوند. مواد اولیه به کار رفته در فرآیند ساخت این لوله ها، خاک رس و شیل است که پس از مخلوط شدن با آب، به شکل لوله در می آیند و سپس در کوره هایی با دمای بالا پخته می شوند.
لوله های فاضلاب سفالی مزایای متعددی دارند از جمله این که در برابر خوردگی و فرسایش مقاوم هستند و عمر مفید نسبتا طولانی دارند. همچنین، به دلیل برخورداری از جنس طبیعی و ارگانیک خود، با محیط زیست سازگار بوده و از نظر بهداشتی نیز با استانداردهای جهانی هم راستا و هماهنگ هستند. از طرف دیگر، این لوله ها در برابر ضربه و فشارهای ناگهانی شکننده هستند و نصب آن ها به تخصص و مهارت نسبتا بالایی نیاز دارد.
برای بیشتر کردن عمر مفید لوله های فاضلاب سفالی، باید به نکته های بسیار مهمی توجه کرد که از کلیدی ترینِ این نکات می توان به انتخاب لوله با ضخامت مناسب، نصب لوله ها به شکل صحیح و حرفه ای و استفاده از بست های مناسب برای اتصال لوله ها اشاره کرد. همچنین، باید از ورود مواد زائد و اشیاء سخت به داخل لوله ها و در نتیجه انسداد و تخریب آن ها در طولانی مدت جلوگیری شود.
این لوله ها نیز مانند دیگر انواع انواع لوله های فاضلاب، در زیرساخت های شهری مورد استفاده قرار می گیرند و وظیفه انتقال فاضلاب و آب های سطحی به دور از مناطق مسکونی و محیط زیست را بر عهده دارند. قدمت استفاده از این لوله ها به دوران روم باستان باز می گردد، یعنی زمانی که از بتن برای ساخت کانال های فاضلاب استفاده می شد. با گذشت زمان و پیشرفت فناوری و تجهیزات در دسترس انسان، لوله های بتنی نیز تکامل یافته و امروزه یکی از رایج ترین مصالح در سیستم های فاضلابی به شمار می روند.
مواد اولیه اصلی به کار رفته در فرآیند طراحی و تولید لوله های بتنی شامل سیمان، سنگدانه، آب و فولاد است. پروسه تولید این لوله ها به دو روش سنتی و پیش ساخته انجام می شود که در روش سنتی، بتن در قالب های فلزی ریخته شده و پس از خشک شدن، لوله ها به محل نصب منتقل می شوند و در روش پیش ساخته، لوله ها در کارخانه با استفاده از قالب های مخصوص و تحت شرایط کنترل شده تولید گشته و سپس به محل پروژه ارسال می شوند.
لوله های بتنی در موقعیت ها و اماکن مختلف از جمله سیستم های فاضلاب شهری، زهکشی، انتقال آب های سطحی، کانال های آبیاری و دریچه های منهول استفاده می شوند. تنوع در سایز، مقاومت و نوع اتصال این لوله ها، امکان استفاده از آن ها در پروژه های متفاوت و متنوع را برای متخصصان فراهم می کند.
از مزایای لوله های بتنی می توان به مقاومت بالا، طول عمر زیاد، عدم نفوذ پذیری در برابر عوامل خارجی، مقاومت در برابر خوردگی و قیمت مناسب اشاره کرد. از معایب این لوله ها نیز می توانیم به وزن زیاد، شکنندگی و نیاز به تجهیزات خاص برای نصب و جابجایی آن ها اشاره نماییم. با مراقبت صحیح و اصولی می توان عمر مفید لوله های بتنی را به طور قابل توجهی افزایش داد. برخی از این اقدامات مراقبتی و پیشگیرانه شامل بازرسی دوره ای، نظافت و لایروبی لوله ها، تهویه مناسب سیستم فاضلاب و استفاده از مواد و مصالح با کیفیت در فرآیند ساخت و نصب می باشد.
لوله های فاضلاب کامپوزیتی مانند لوله های پلیمری (مانند پلی اتیلن و …)، جایگزینی نوین برای لوله های سنتی فلزی و بتنی هستند و در چند دهه اخیر به دلیل مزایای قابل توجهی که دارند، از طرف متخصصان لوله کشی ساختمان و فاضلاب به شدت مورد استقبال قرار گرفته اند.
تاریخچه پیدایش و گسترش استفاده از این مدل لوله ها به اوایل دهه 1940 میلادی باز می گردد، یعنی زمانی که برای اولین بار از الیاف شیشه در ساخت لوله ها استفاده شد. از آن زمان تاکنون، مواد و روش های مورد استفاده برای ساخت این لوله ها به طور قابل توجهی پیشرفته تر شده و امروزه شاهد تنوع گسترده ای در لوله های کامپوزیتی فاضلاب موجود در بازارهای داخلی و جهانی هستیم.
مواد اولیه اصلی به کار رفته در ساخت لوله های فاضلاب کامپوزیتی، شامل رزین های پلیمری مانند پلی استر، وینیل استر و اپوکسی و الیاف تقویتی مانند شیشه، کربن و آرامید می شود. فرآیند ساخت این لوله ها به روش های مختلفی مانند پالتروژن، فایبرگلاس پیچی و قالب گیری انجام می شود. لوله های کامپوزیتی در طیف وسیعی از اماکن و موقعیت ها از جمله سیستم های فاضلاب خانگی و صنعتی، زهکشی، خطوط انتقال آب و مواد شیمیایی و سیستم های تهویه مطبوع مورد استفاده قرار می گیرند.
لوله های فاضلاب کامپوزیتی مزایای متعددی دارند که از جمله آن ها می توان به مقاومت بالا در برابر خوردگی و سایش، وزن سبک، انعطاف پذیری، ضریب زبری پایین و سهولت نصب اشاره کرد. این لوله ها به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی، برای انتقال فاضلاب های صنعتی نیز مناسب هستند. از سوی دیگر، معایبی مانند قیمت نسبتا زیاد و عدم تحمل دمای بالا از جمله محدودیت های استفاده از این لوله ها محسوب می شود.
برای مراقبت و نگه داری از لوله های فاضلاب کامپوزیتی و افزایش عمر مفید آن ها، باید به نکاتی مانند عدم عبور سیالات با دمای بالا، استفاده نکردن از مواد شیمیایی خورنده و اسیدی در ساختمان و محل های منتهی به فاضلاب و رعایت الزامات مربوط به نصب و نگهداری توجه کرد. بازرسی دوره ای و شستشوی منظم لوله ها نیز از جمله اقداماتی است که به حفظ عملکرد صحیح و عمر طولانی آن ها کمک می کند.
استفاده از لوله های مسی در سیستم های فاضلاب، سابقه ای دیرینه دارد و قدمت آن به تمدن روم باستان باز می گردد. با وجود ظهور متریال های جدیدتر، لوله های مسی به دلیل مزایای منحصر به فرد خود، همچنان در صنعت تاسیسات ساختمانی برخی اماکن ایران و جهان مورد استفاده قرار می گیرند.
لوله های فاضلاب مسی از آلیاژهای مختلف مس، از جمله مس فسفردار و مس دودی، با فرآیندی به نام اکستروژن تولید می شوند. این لوله ها در سایزها و ضخامت های مختلف و با تنوع اتصالات بالا، برای کاربردهای گوناگون در سیستم های فاضلاب ساختمانی و صنعتی به بازار عرضه می شوند.
مقاومت بالا در برابر خوردگی، رسوب و جرم گیری، طول عمر مفید طولانی، قابلیت بازیافت و انعطاف پذیری بالا در نصب، از جمله مزایای بارز و مهم لوله های مسی در سیستم های فاضلاب به شمار می روند. با این وجود، قیمت بالا، احتمال نشتی در اتصالات و نیاز به تخصص در روندِ راه اندازی و نصب، از جمله معایبی هستند که باید در زمان انتخاب و به کارگیری این مدل لوله ها در نظر گرفته شوند.
با وجود مزایای فراوانی که در بخش قبلی به آن ها اشاره کردیم، مراقبت صحیح از لوله های فاضلاب مسی، نقشی کلیدی در تضمین طول عمر بالای آن ها ایفا می کند. شستشوی دوره ای لوله ها، استفاده از مواد شوینده ملایم و عدم تخلیه ضایعات حاوی مواد شیمیایی و چربی دار، از جمله اقداماتی هستند که به حفظ سلامت و کارایی این لوله ها در دراز مدت کمک می کنند.
همان طور که در بخش قبلی دیدید؛ این روزها تنوع لوله های موجود در بازار بسیار زیاد بوده و به همین دلیل، انتخاب بهترین لوله برای ساختمان های مختلف شاید کمی دشوار به نظر برسد. به علاوه؛ انتخاب لوله فاضلاب بهینه، نقشی مهم و حیاتی در بهبود و تضمین کارایی و افزایش طول عمر سیستم فاضلاب ایفا می کند؛ تا جایی که بی توجهی به این موضوع می تواند منجر به مشکلاتی مانند گرفتگی لوله، نشتی، بوی نامطبوع و حتی تخریب تجهیزات لوله کشی ساختمان شود. با توجه به اهمیت فراوان این موضوع؛ در ادامه، به بررسی نکات مهم در انتخاب لوله های فاضلاب می پردازیم:
در حال حاضر بیشتر لوله های موجود در بازار ایران و جهان دارای جنس هایی مانند پلیمر، چدن و فلز هستند که هر کدام کاربردها، مزیت ها و ویژگی های خاص خودشان را دارند:
لوله های پلیمری مانند PVC، UPVC و HDPE دارای ویژگی هایی مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی، وزن کم، سهولت نصب و قیمت مناسب بوده و به همین دلیل به انتخابی محبوب در لوله کشی سیستم های فاضلاب تبدیل شده اند. لوله های چدنی از استحکام و مقاومت بالایی برخوردارند، اما به دلیل وزن زیاد و دشواری نصب، بیشتر در سیستم های فاضلاب صنعتی و زیرزمینی کاربرد دارند. لوله های فولادی در برابر فشار و حرارت بالا مقاوم هستند، اما به دلیل قیمت بالا و احتمال زنگ زدگی، کاربرد کمتری دارند.
قطر لوله باید متناسب با حجم فاضلاب عبوری باشد. انتخاب قطر نامناسب می تواند منجر به گرفتگی لوله یا هدر رفتن آب شود. برای تعیین قطر مناسب، باید به تعداد واحدهای مسکونی، نوع کاربری ساختمان و میزان فاضلاب تولیدی توجه کرد. ضخامت لوله باید به گونه ای باشد که در برابر فشارهای داخلی و خارجی، ضربه و سایش مقاوم باشد. لوله های با ضخامت کم، بیشتر در معرض ترک خوردگی و نشتی قرار دارند. شیب مناسب لوله، برای جریان روان فاضلاب و جلوگیری از گرفتگی ضروری است. شیب استاندارد لوله فاضلاب، بین 1 تا 2 درصد است.
اتصالات لوله فاضلاب باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند تا از نشتی و بوی نامطبوع فاضلاب جلوگیری شود. استفاده از اتصالات نامناسب می تواند منجر به مشکلات بسیاری در سیستم فاضلاب شود. به علاوه؛ عایق بندی لوله های فاضلاب، به ویژه در مناطق سردسیر، برای جلوگیری از یخ زدگی و ترک خوردگی لوله ها ضروری است.
در برخی موارد، فاضلاب حاوی مواد شیمیایی است که می تواند به لوله ها آسیب برساند. در این شرایط، باید از لوله هایی با مقاومت شیمیایی بالا استفاده گردد. به علاوه؛ در انتخاب لوله های مناسب برای سیستم های فاضلاب مسکونی و تجاری و صنعتی باید به محل قرار گیری آن ها (سرد / گرم بودن و یا فضای باز / بسته بودن) نیز توجه شود زیرا بعضی لوله ها در مقابل حرارت و اشعه فرا بنفش خورشید مقاومت کمی دارند و ممکن است در طولانی مدت دچار اشتعال و یا آسیب و ترک خوردگی شوند.
علاوه بر نکته هایی که در بخش های قبلی به آن ها پرداخته شد؛ بهتر است در روند گزینش لوله های مناسب و بهینه برای سیستم های فاضلاب خانگی و صنعتی به موارد زیر نیز توجه لازم را داشته باشید:
حال که با مهم ترین مدل های لوله های فاضلاب و نکته های مهم در فرآیند انتخاب آن ها آشنا شدید؛ بیایید با هم به سراغ اتصالاتی برویم که برای به هم پیوند دادن این لوله ها به یکدیگر ضروری و حیاتی هستند.
انتخاب نوع اتصال مناسب برای هر بخش از سیستم فاضلاب، به عواملی مانند نوع لوله، قطر لوله، محل اتصال و فشار سیال بستگی دارد. در ادامه، به معرفی 7 نوع از معروف ترین اتصالات لوله های فاضلاب و ویژگی های فنی و نحوه اجرای آن ها می پردازیم تا شما با آگاهی بیشتری بتوانید نسبت به انتخاب اتصال مناسب اقدام نمایید.
زانویی ها، اتصالاتی خمیده هستند که برای تغییر جهت لوله ها در زوایای مختلف، به کار می روند. این اتصالات در انواع 45، 90 و 135 درجه موجود هستند و از جنس های مختلفی مانند PVC، چدن و پلی پروپیلن ساخته می شوند. زانویی ها در سیستم های فاضلاب، نقش مهمی در هدایتِ صحیح و اصولیِ پساب ها به سمت چاه فاضلاب یا سیستم تصفیه دارند و باید با دقت و جزئی نگری بالایی انتخاب شده و نصب گردند.
بوشن، اتصالی ساده است که برای اتصال دو لوله با قطرهای یکسان و یک اندازه به کار می رود. این اتصال از جنس های مختلفی مانند PVC، چدن و پلی پروپیلن ساخته می شود و در دو نوع بوشن ساده و بوشن تبدیلی (برای اتصال لوله ها با قطرهای مختلف) موجود است. بوشن ها به دلیل نصب آسان و قیمت مناسب، از پرکاربردترین اتصالات در لوله های فاضلاب در همه جای جهان هستند.
سه راهی، اتصالی است که برای ایجاد انشعاب در لوله های فاضلاب به کار می رود. این اتصال از جنس های مختلفی مانند PVC، چدن و پلی پروپیلن ساخته می شود و در انواع مختلفی مانند سه راهی 45 درجه، سه راهی 90 درجه و سه راهی تبدیلی (برای اتصال لوله هایی با قطرهای مختلف و غیر همسان) موجود است. سه راهی ها به طور عمده برای اتصال لوله های فرعی به لوله اصلی فاضلاب و ایجاد انشعابات لازم در سیستم فاضلاب ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.
درپوش، اتصالی ساده است که برای مسدود کردن انتهای لوله های فاضلاب به کار می رود. این اتصال از جنس های مختلفی مانند PVC، چدن و پلی پروپیلن ساخته می شود و در سایزهای مختلف برای لوله هایی با قطرهای مختلف موجود است. درپوش ها معمولا برای جلوگیری از ورود بوی نامطبوع فاضلاب، حشرات و جوندگان به داخل لوله ها و همچنین برای مسدود کردن موقت لوله ها در هنگام تعمیرات به کار می روند.
سیفون، اتصالی خمیده است که به منظور جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع فاضلاب به داخل ساختمان به کار می رود. این اتصال از جنس های مختلفی مانند پلاستیک، فلز و چینی ساخته می شود و در انواع مختلفی مانند سیفون S شکل، سیفون P شکل و سیفون بطری شکل موجود است. سیفون ها با ایجاد یک تله آبی، مانع از عبور بوی فاضلاب به داخل ساختمان می شوند.
بست فلزی، اتصالی است که برای نگه داشتن لوله های فاضلاب به دیوار یا سقف به کار می رود. این اتصال از جنس های مختلفی مانند فولاد، گالوانیزه و پلاستیک ساخته می شود و در سایزهای مختلف برای لوله هایی با قطرهای مختلف موجود است. بست های فلزی برای جلوگیری از لرزش و آلودگی صوتی در لوله ها و همچنین برای حفظ ثبات و استحکام سیستم فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرند.
چسب لوله، نوعی چسب مخصوص است که برای اتصال لوله های فاضلاب به یکدیگر به کار می رود. این چسب از مواد شیمیایی مختلفی مانند پلیمرها و رزین ها ساخته می شود و در انواع مختلفی مانند چسب PVC، چسب چدن و چسب پلی پروپیلن موجود است. چسب لوله، اتصالی محکم و دائمی ایجاد می کند و برای تعمیرات لوله های فاضلاب و همچنین برای نصب لوله های جدید به کار گرفته می شوند.
در پایان لازم است تذکر دهیم؛ انتخاب لوله و اتصال نامناسب در سیستم های فاضلاب مسکونی، صنعتی و تجاری می تواند پیامدهای ناخوشایندی به دنبال داشته باشد. این انتخاب نامناسب نه تنها باعث مشکلات بهداشتی و زیست محیطی (انتشار بوی بد فاضلاب، رشد میکروب ها و قارچ ها، جذب فاضلاب به داخل خاک و تخریب آن و …) می شوند، بلکه ممکن است خرابی ساختمان و تجهیزات لوله کشی آن (گرفتگی و پوسیدگی لوله ها و …) را نیز به دنبال داشته باشند. شما خوانندگان محترم می توانید برای یادگیری صفر تا صد روش های انتخاب و راه اندازی سیستم های آب و فاضلاب در دوره تخصصی آموزش لوله کشی ساختمان در آموزشگاه فن و کار شرکت نمایید. برخی دیگر از دوره های دپارتمان تاسیسات در مجموعه فن و کار شامل آموزش تعمیرات پکیج ، آموزش تعمیرات کولر گازی و آموزش داکت اسپلیت می باشد.
