معرفی تمامی قطعات و اجزای موتور خودرو

موتور، به عنوان منبع اصلی قدرت وسایل نقلیه مختلف از جمله خودروها از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل شده است که در کنار هم وظیفه دارند انرژی شیمیایی موجود در انواع و اقسام سوخت ها (از جمله بنزین، گازوئیل، الکتریسیته و …) را به انرژی مکانیکی تبدیل کنند و در نهایت این انرژی مکانیکی را به چرخ ها منتقل نموده و باعث حرکت خودرو شوند.

در این مقاله آموزشگاه فن و کار قصد داریم به طور دقیق و تخصصی بررسی کنیم که موتور ماشین از چه بخش ها و سیستم هایی تشکیل شده است و هر کدام از این اجزا چگونه کار می کنند و چه وظیفه ای در به کار انداختن موتور و تامین انرژی مورد نیاز خودرو بر عهده دارند.

دسته بندی قطعات و اجزای موتور خودرو

ما تصمیم گرفته ایم در این مقاله تمامی بخش های کوچک و بزرگ موتور خودرو را در سه گروه کلی دسته بندی کرده و سپس به بررسی دقیق تر هر یک از این گروه ها و اجزای تشکیل دهنده آن ها بپردازیم. به طور کلی می توانیم بگوییم موتور از سه دسته قطعه تشکیل شده است که عبارت اند از:

1. اجزای مکانیکی مانند پیستون، میل لنگ، واتر پمپ، سوپاپ و …
2. بخش های الکتریکی مثل باتری، استارت، شمع، دلکو و …
3. سیستم های الکترونیکی از جمله ایسیو، نمایشگر، یونیت کنترل ایر بگ و …

این سیستم ها با اجزای داخلی متنوع خود به صورت کاملا هماهنگ و منظم فعالیت می کنند تا در نتیجه کارکرد امن و استاندارد موتور را تضمین نمایند. با ما همراه باشید تا هر یک از این بخش های حیاتی موتور ماشین را با هم بیشتر بررسی کنیم.

بیشتر بخوانید: تشریح سیستم تعلیق و فنربندی خودرو

قطعات و اجزای مکانیکی موتور خودرو

این گروه شامل اجزایی می شود که با پیروی از اصول مکانیکی ساده تا پیچیده، نیروی لازم برای حرکت خودرو را تولید می کنند. از جمله این قطعات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بلوک سیلندر: که شالوده و بخش اصلی موتور را تشکیل می دهد و از جنس چدن یا آلومینیوم ساخته می شود. سیلندرها حفره هایی درون بلوک سیلندر هستند که پیستون ها در آن ها حرکت می کنند. سرسیلندر نیز بخش بالایی موتور است که محفظه احتراق را در خود جای داده و از جنس آلومینیوم یا چدن ساخته می شود.
• پیستون: قطعه ای متحرک درون سیلندر است که با حرکت مداوم خود به صورت رفت و برگشتی، مخلوط هوا و سوخت را فشرده می کند و پس از احتراق، گازهای حاصل را به بیرون هدایت می نماید. رینگ های پیستون در شیارهای پیستون قرار می گیرند و وظایف آب بندی، روغن کاری و انتقال حرارت را بر عهده دارند.
• میل لنگ: نیروی خطی پیستون را به حرکت دورانی تبدیل نموده و به چرخ ها منتقل می کند. یاتاقان ها نیز به عنوان تکیه گاه میل لنگ عمل می کنند و از جنس فلزات ضد اصطکاک هستند. شاتون رابط بین پیستون و میل لنگ است و حرکت پیستون را به میل لنگ منتقل می کند.
• میل سوپاپ: با حرکت خود، سوپاپ ها را باز و بسته می کند و زمان بندی ورود و خروج هوا و سوخت و گازهای دودکش را تنظیم می کند. سوپاپ ها دریچه هایی هستند که در مسیر ورودی و خروجی سیلندر قرار دارند و جریان سیالات را کنترل می نمایند. فنر سوپاپ نیز سوپاپ را به سرسیلندر می فشارد و به بسته شدن کامل آن کمک بسیاری می کند.
• واشر سرسیلندر: نیز از دیگر قطعات مکانیکی مهم در موتور خودرو است که بین بلوک سیلندر و سرسیلندر قرار می گیرد و از نشت روغن و آب جلوگیری می کند. کارتر مخزن روغن موتور است و وظیفه ذخیره سازی و تصفیه روغن را بر عهده دارد. پمپ روغن روغن را در مدار روغن کاری موتور به گردش در می آورد.
• واتر پمپ: وظیفه گردش آب در سیستم خنک کاری موتور را بر عهده دارد و از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری می نماید. ترموستات دمای موتور را کنترل نموده و در صورت نیاز، دریچه رادیاتور را باز می کند تا آب رادیاتور به داخل موتور جریان یابد. فلایویل به حفظ دور موتور در هنگام رانندگی با سرعت ثابت کمک می کند. تسمه تایم یا زنجیر تایم میل لنگ و میل سوپاپ را به هم متصل نموده و زمان بندی دقیق باز و بسته شدن سوپاپ ها را تضمین می کند.

قطعات و اجزای الکتریکی موتور خودرو

همان طور که از نام آن ها پیداست؛ این قطعات و اجزا به طور عمده وظیفه دارند برق را در موتور خودرو تولید، ذخیره و توزیع نمایند. برخی از مهم ترین بخش های الکتریکی در موتور به قرار زیر هستند:

• باتری: که به عنوان منبع اصلی برق خودرو، انرژی الکتریکی مورد نیاز برای استارت، روشن شدنِ سیستم های برقی و جرقه زنی شمع ها را تامین می کند. استارت با استفاده از برق باتری، موتور را به گردش در می آورد و عمل روشن شدن خودرو را انجام می دهد. دینام نیز با تبدیل انرژی مکانیکی موتور به انرژی الکتریکی، باتری را شارژ می کند و برق مورد نیاز سیستم های برقی خودرو را در حین کارکرد موتور تامین می نماید.
• موتور فن: وظیفه خنک کردن رادیاتور و موتور را بر عهده دارد و با گردش پروانه، هوای خنک را به سمت رادیاتور هدایت می کند. شمع وظیفه ایجاد جرقه در محفظه احتراق و مشتعل کردن مخلوط هوا و سوخت را بر عهده دارد. وایر شمع برق را از کوئل به شمع منتقل می کند. کوئل ولتاژ برق باتری را افزایش می دهد و آن را به شمع ها می فرستد. دلکو (در خودروهای مدل قدیمی) وظیفه توزیع برق به شمع ها را بر عهده دارد.
• سنسورها: اطلاعات مختلفی را از جمله دمای هوا، دمای آب، موقعیت میل لنگ، سرعت خودرو و وضعیت دریچه گاز را جمع آوری و به کامپیوتر موتور یا ایسیو ارسال می کنند. کامپیوتر موتور با استفاده از این اطلاعات، پارامترهای موتور را تنظیم می کند تا به بهترین نحو کار کند.
• انژکتور: مسئولیت اصلی و کلیدی انژکتور پاشش سوخت به داخل محفظه احتراق به شکل صحیح و اصولی می باشد. استپ موتور وظیفه تنظیم دور آرام موتور را بر عهده دارد. شیر برقی کنیستر بخارات بنزین را از مخزن سوخت به منیفولد ورودی هوا هدایت می کند تا در فرآیند احتراق سوزانده شوند.

بیشتر بخوانید: انواع سنسورهای ایسیو و نحوه عملکرد آنها

قطعات و اجزای الکترونیکی موتور خودرو

این گروه از قطعات داخلی خودرو با بهره گیری از مدارهای الکترونیکی عملکرد موتور را به طور مداوم کنترل و مدیریت می کنند و در صورت نیاز با ارسال سیگنال های لازم به بخش های الکتریکی و مکانیکی ماشین؛ آن ها را برای اجرای دستورات خاص (برای مثال باز شدن ایر بگ و …) آماده می کنند.

لازم است توضیح دهیم، برخی از این قطعات شاید به طور مستقیم جزوی از موتور خودرو نباشند؛ بلکه به صورت غیر مستقیم بر عملکرد آن تاثیر بگذارند. اصلی ترین بخش های الکترونیکی مربوط به موتور در خودروهای امروزی و مدرن را در ادامه برای شما تشریح کرده ایم:

• کامپیوتر موتور (ECU): مغز سیستم الکترونیکی خودرو محسوب می شود. این قطعه اطلاعات را از سنسورهای مختلف موتور جمع آوری کرده و با پردازش آن ها، پارامترهای مهمی مانند زمان جرقه زنی، میزان پاشش سوخت و زمان بندی سوپاپ ها را تنظیم می نماید. به عبارت دیگر، ECU نقش اساسی در راندمان، آلایندگی و عملکرد کلی موتور دارد.
• یونیت کنترل ایربگ: در صورت بروز تصادف، کیسه های هوا را فعال می کند. این یونیت با استفاده از شتاب سنج ها و حسگرهای ضربه، شدت تصادف را تشخیص می دهد و در صورت نیاز، فرمان انفجار کیسه های هوا را صادر می کند. یونیت کنترل ایربگ نقشی حیاتی در حفظ جان سرنشینان در هنگام تصادفات ایفا می کند.
• یونیت کنترل ترمز ضد قفل (ABS): از قفل شدن چرخ ها در هنگام ترمزگیری ناگهانی جلوگیری می کند. این یونیت با استفاده از حسگرهای سرعت چرخ ها، لغزش هر چرخ را به طور جداگانه تشخیص داده و در صورت نیاز، فشار روغن ترمز را در آن چرخ کاهش می دهد. ABS به حفظ تعادل و کنترل خودرو در هنگام ترمزگیری ناگهانی کمک می کند و از بروز تصادفات جلوگیری می کند.
• یونیت کنترل سیستم تهویه مطبوع (HVAC): وظیفه ی تنظیم دمای داخل کابین خودرو را بر عهده دارد. این یونیت با استفاده از حسگرهای دما، رطوبت و فشار، دمای داخل کابین را رصد می کند و با تنظیم دور موتور فن، دمای دریچه های ورودی هوا و کمپرسور، دمای مطلوب را در کابین ایجاد می کند.
• یونیت کنترل فرمان (EPS): به راننده در چرخاندن فرمان کمک می کند. این یونیت با استفاده از حسگرهای گشتاور و زاویه ی فرمان، نیروی کمکی لازم برای چرخاندن فرمان را به موتور الکتریکی EPS ارسال می کند. EPS فرمان پذیری خودرو را به خصوص در سرعت های پایین و هنگام پارک کردن آسان تر می کند.
• صفحه کیلومتر: اطلاعات مهمی مانند سرعت، دور موتور، میزان سوخت و مسافت طی شده را به راننده نشان می دهد. این صفحه کیلومتر به طور سنتی از عقربه ها و نمایشگرهای دیجیتال تشکیل شده بود، اما امروزه به طور فزاینده ای از نمایشگرهای دیجیتال TFT استفاده می کنند که اطلاعات را به صورت بصری و گرافیکی نمایش می دهند. به علاوه؛ در خودروهای مدرن امروزی نمایشگر اطلاعات مختلفی مانند مسیریابی، تنظیمات سیستم صوتی و تصاویر دوربین های دید عقب و جانبی را به راننده نشان می دهد. نمایشگرها به راننده کمک می کنند تا بدون نیاز به برداشتن چشم از جاده، اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورد.

در انتها لازم است توضیح دهیم؛ اگر دوست دارید تمامی اجزا و قطعات به کار رفته در موتورِ انواع مدل ها و برندهای خودرو را به طور دقیق تر بشناسید و خودتان قادر باشید به عنوان یک مکانیک ماهر این اجزا را تعمیر یا تعویض نمایید؛ می توانید در کلاس های تخصصی آموزشگاه فن و کار مانند آموزش مکانیک خودرو و آموزش برق خودرو، آموزش تعمیرات ایسیو و … شرکت نمایید.