آدرس: تهران - میدان انقلاب - روبروی سینما بهمن - نبش خیابان منیری جاوید - آموزشگاه فن و کار
ایسیو یه قطعه الکترونیکی در خودرو است که با دریافت اطلاعات ورودی ، یک سری کارها را توسط عملگرهای خود انجام می دهد. اطلاعات ورودی ایسیو از سنسورهای مختلفی ارسال می شود. در این نوشته به معرفی سنسورهای مختلف ایسیو و تحوه کار هر کدام می پردازیم. و در مقالات بعدی عملگرعای ایسیو معرفی می شوند.
ایراداتی که در ماشین به دلیل خرابی سیستم برق خودرو به وجود می آیند در کل دو دسته هستند: دسته اول ایراداتی که مربوط به روشن نشدن قطعات ماشین است مانند کار نکردن فن ماشین ، کار نکردن چراغ ماشین ، کارنکردن برف پاک کن ماشین و از این قبیل؛ دسته دوم ایراداتی که در آن ماشین بد کار می کند و مربوط به نحوه روشن بودن ماشین است مانند دود سیاه ، نداشتن شتاب ، دیر استارت خوردن ماشین و از این قبیل که به نحوه اطلاعات دریافتی از ایسیو مرتبط است. به این معنا که ایسیو یک سری اطلاعات نادرست دریافت می کند و عملکرد اشتباهی دارد. این نوشته آموزشگاه فن و کار به معرفی انواع سنسورهای ایسیو ، نحوه کارکرد آنها و چگونگی ارسال اطلاعات به ایسیو می پردازد.
فهرست مطالب :
ایسیو یک قطعه الکترونیکی در خودرو است که با دریافت اطلاعات ورودی ، یک سری کارها را توسط عملگرهای خود انجام می دهد. اطلاعات ورودی ایسیو از سنسورهای مختلفی ارسال می شود. در ادامه به بررسی سنسورهای مختلف ایسیو و نحوه کار هر کدام می پردازیم.
آموزشگاه فن و کار دوره آموزش تعمیرات ایسیو را بصورت تخصصی و ویژه بازار کار در کارگاههای مجهز برگزار می کند. این دوره با هدف آماده سازی کارآموزان برای ورود به بازار کار و راه اندازی شغل، تحت نظارت سازمان فنی حرفه ای ارائه می شود و در پایان دوره به کارآموزان مدرک بین المللی تعمیرات ایسیو اعطا می گردد. برای مشاهده اطلاعات و سرفصل های کامل این دوره روی تصویر زیر کلیک نمایید:
هرگز سنسور را با عملگر اشتباه نگیرید. سنسور اطلاعات ورودی و عملگر کاری است که توسط ایسیو انجام می شود. نکته ای باید در نظر گرفته شود این است که عملگرهای ایسیو تا زمانی که از این سنسور ها اطلاعات دریافت کنند، کار می کنند. و در صورت دریافت اطلاعات نادرست، عملگرهای ایسیو نیز نادرست کار می کنند.
در یک مثال ممکن است با اتصال دستگاه دیاگ به ماشین، هیچ خطایی نمایش داده نشود. به این معنا که ایسیو متوجه هیچ خطایی در سنسور و عملگرهای خود نشده است اما ماشین همچنان بد کار می کند. در این مواقع یکی از سنسورها اطلاعات اشتباه ارسال می کند که باید از طریق پارمترخوانی توسط دیاگ، ایسیو را عیب یابی کرد.
در واقع توسط دیاگ، متوجه می شویم که ایسیو چه می بیند و هیچ دخل و تصرفی در قسمت پارمترها نمی توانیم داشته باشیم. برای مثال متوجه می شویم که دور موتور چه اطلاعاتی را برای ایسیو ارسال می کند. یا سنسور موقعیت دریچه گاز که قرار است میزان فشردگی پدال گاز را به ایسیو اعلام کند، چه اطلاعاتی به ایسیو ارسال می کند.
در یک مثال واقعی ممکن است دستگاه دیاگ برای خودرویی که گاز زیادی مصرف می کند، هیچ خطایی نمایش ندهد. اما در پارامترهای مربوط به سنسور موقعیت دریچه گاز، فشردگی پدال گاز ده درجه نمایش داد می شود. به این معنا که راننده ده درجه گاز را باز کرده در صورتی که پای راننده روی پدال گاز نیست. در نتجه ایسیو با دریافت اطلاعات اشتباه، دور موتور ماشین را برحسب ده درجه گاز افزایش می دهد.
آموزشگاه فن و کار در دپارتمان صنایع خودرو خود دوره های فنی پردآمد در رشته های اتومکانیک را با تمرکز بر یادگیری عملی کارآموزان در کارگاههای مجهز به تجهیزات به روز برگزار می کند. برخی از این دوره ها شامل آموزش برق خودرو ، آموزش مکانیک خودرو ، آموزش صافکاری pdr و سایر رشته های تخصصی است که با سرفصل های استاندارد سازمان فنی حرفه ای ارائه می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان از طریق شماره 02166577385 با ما تماس بگیرید.
ایسیو با ولتاژ و جریان کار می کند؛ بنابراین اگر قرار است از بیرون اطلاعاتی دریافت کند باید توسط ولتاژ و جریان باشد. سنسور دمای آب نیز طبق همین اصل کار می کند.
طبق این قانون که ولتاژ برابر است با مقاومت در جریان؛ با تغییر مقاومت ، ولتاژ و جریان نیز تغییر می کند. بنابراین ایسیو توسط تغییر ولتاژ جریان می تواند اطلاعات محیط بیرون را دریافت کند. به این منظور سنسور مقاومت متغیر با دما طراحی شده است که دو نوع هستند: نوع PTC و NTC (مثبت و منفی). منظور از PTC این است که وقتی دمای سنسور افزایش پیدا می کند، مقاومت آن نیز افزایش پیدا می کند و منظور از NTC این است که وقتی دمای محیط یا سنسور افزایش پیدا می کند، مقاومت کاهش پیدا می کند.
شکل این دو نوع سنسور متفاوت است اما عملکرد یکسانی دارند. سنسور مقاومت متغیر با دما روی موتور بسته می شود و به آنها چشمی آب نیز می گویند. زمانی که دمای موتور تغییر می کند، مقاومت این قطعه نیز تغییر می کند و ایسیو توسط تغییر مقاومت، دریافت می کند که دمای موتور کم یا زیاد شده است. بنابراین سنسورهای دما بسیار مهم هستند.
در یک مثال عملی زمانی که ماشین دود سیاه می کند و با وصل دستگاه دیاگ و پارامترخوانی، متوجه می شوید که سنسور دمای هوا را منفی 5 درجه شناحته در حالیکه در واقعیت دمای هوا 40 درجه است. با ارسال اطلاعات نادرست توسط سنسور، ایسیو به اشتباه دریافت می کند که هوای بیرون سرد است و باید بنزین بیشتر پاشش شود و سوخت بیشتر سبب دود سیاه خودرو می شود.
NTC و PTCها در هر جا که برد کنترلی وجود داشته باشد، کاربرد دارند برای مثال در پکیج ها ، دستگاههای لباسشویی و ظرفشویی و…؛ در ماشین از ptc ها کم استفاده می شود بجز در پژو های مدل پایین که سه چشمی آب دارند و فشنگی آب با سر قهوه ای سنسور ptc است. فشنگی آب با سرهای سبز ، مشکی و آبی که تک دندانه هستند همه از نوع ntc اند.
به این سنسور، سنسور مپ نیز گفته می شود. بین سوخت و هوا باید اختلاط درستی وجود داشته باشد. مثلا یک واحد سوخت و ده واحد هوا باید مخلوط شده باشد تا یک انفجار خوب ، درست و منظم در سیلندر ماشین به وجود بیاید. با این اختلاط درست بیشترین بازدهی را می توان از موتور ماشین گرفت.
یک واحد بنزین را می توان توسط انژکتورها تعیین کرد؛ اما هوا متغیر است و در هوای گرم تر مولکول ها فاصله بیشتری از یکدیگر دارند، برعکس در هوای سرد مولکول ها فاصله کمتری دارندT همینطور در فشار کمتر؛ فشار با ارتفاع ارتباط دارد و هر چه ارتفاع بالاتر رود فشار هوا نیز کمتر است درست مانند کوه؛ مولکول های هوا هم در فشار کمتر از یکدیگر فاصله بیشتری می گیرند.
پس در حجم واحد و در دما و فشارهای متفاوت، مقدار اکسیژن متفاوتی وجود دارد. این نکته برای ایسیو که تنظیمات موتور را انجام می دهد، مهم است. بنابراین از سنسور فشار هوا و دمای هوا استفاده شده است که یک مجموعه یکپارچه هستند. البته در ماشین های قدیمی تر این دو مجزا بودند اما چندین سال پیش یکپارچه شده اند و سیستم جداگانه ندارند.
همانطور که در تصویر زیر می بینید سنسور فشار هوا یک تراشه سیلکونی دارد و یک محفظه خلاء فشار ثابت دارد که خود کارخانه طراحی کرده است. و زمانیکه فشار هوای محفظه سیلیکونی تغییر می کند، مقاومت آن نیز تغییر می کند.
ماشین های قدیمی کاربراتوری قطعه ای به نام سنسور مپ نداشتند و در نتیجه زمانیکه ماشین از یک شهر کم فشار به یک شهر پرفشار می رفت و یا برعکس، به اصطلاح آب به آب می شد. در این وضعیت باید فشار هوا توسط کاربراتور و با پیچ های فیزیکی هوا و فشار دوباره تنظیم می شد تا درست کار کند. با پیشرفت تکنولوژی و آمدن ایسیو ها هر لحظه می توان از فشار هر نقطه ای مطلع شد.
نکته ای که در رابطه با فشار هوا باید در نظر داشته باشید این است که در سنسور مپ ، لحظه ای که سوئیچ ماشین باز می شود اما هنوز ماشین روشن نشده و فقط سوئیچ باز شده است، فشار آن نقطه از سطح دریا سنجیده می شود و زمانیکه ماشین روشن می شود چون سنسور مپ روی منیفولد هوا وصل شده است، فشار منیفولد هوا را می سنجد و از نقطه ای که ماشین در آن وجود دارد اطلاعی ندارد. بنابراین اگر ماشین یک سره از یک شهرکم فشار به یک شهر پرفشارو یا برعکس رانده شود، امکان دارد سیستم آب به آب شدن دوباره اتفاق بیفتد، چون تا لحظه ای که ماشین یکبار خاموش و روشن شود، اطلاعی از محیط بیرون ندارد. و در لحظه اولی که ماشین در شهر جدید روشن می شود دوباره خود را با فشار شهر جدید تطبیق می دهد.
سنسور دمای هوا از نوع سنسور NTC است که با تغییر درجه دمای ورودی به موتور، از طریق تغییر مقاومت خود که هر چه دما بالاتر ورد مقاومت کمتر می شود، به ایسیو اطلاعات ارسال می کند.
سنسور مپ یکی از مهمترین سنسورهای ماشین است و خیلی از ایرادات ماشین بر اثر ارسال اطلاعات اشتباه از این سنسور به ایسیو اتفاق می افتد. و سنسوری است که بسیار هم به برند خود حساس است و هم به اطلاعاتی که برای ایسیو ارسال می کند و حتی ممکن یک سنسور با برند متفاوت با ایسیو موجود همخوانی نداشته باشد.
این قطعه مقاومت متغیر با چرخش است و روی دریچه گاز نصب می شود که ورودی هوا به منیفولد است. زماینکه گاز ماشین فشار داده می شود، این قطعه شروع به چرخیدن می کند و ازطریق تغییر مقاومت بر اثر چرخش و ارسال اطلاعات به ایسیو، ایسیو دریافت می کند که گاز ماشین فشارداده شده است.
سنسور موقعیت دریچه گاز به روغن حساسیت زیادی دارد؛ به همین دلیل از داخل ایزوله شده است تا با بیرون در تماس نباشد. از آنجا که در دریچه گاز بخار روغن وجود دارد و اگر بخار روغن نشتی زیادی داشته باشد یا ماشین کمپرس داشته باشد به راحتی باعث خرابی کربن داخل این سنسور می شود (کربن در روغن حل می شود) و اطلاعات نادرست اشتباه می کند.
اگر این سنسور وجود نداشته باشد ایسیو می تواند از سنسور مپ به عنوان سنسور کمکی استفاده کند. به این صورت که وقتی راننده گاز ماشین را فشار می دهد ، چون پیستون ها مکش دارند در منیفولد هوا فشار کم می شود ، زمان گاز دادن هوای بیرون وارد منیفولد هوا می شود و فشار آن افزایش پیدا می کند. و با افزایش این فشار ایسیو دریافت می کند که راننده پدال گاز را فشار داده، حتی اگر سنسور دریچه گاز را خارج کرده باشید. اما این اتفاق با تاخیر رخ می دهد و منیفولد هوا در این حالت کند عمل می کند.
از مهمترین سنسورهای ماشین است و با نبود یا خرابی این سنسور، احتمال روشن نشدن ماشین خیلی زیاد است. سیستم کار این سنسور القائی است و یک هسته آهنی ، یک آهنربای دائمی و سیم پیچ دارد. این سنسور دقیقا به فاصله یک تا یک و نیم میلی متر از دنده فلایویل قرار گرفته است و با حرکت دنده فلایویل از مقابل این قطعه، یک پالس برای ایسیو اعلام می شود.
دنده فلایویل 60 جای دندانه دارد که با حذف دو دندانه 58 دندانه دارد و شکلی مانند تصویر زیر دارد. وقتی محل دو دندانه حذف شده به زیر سنسور دور موتور می رسد موج بلندی به ایسیو ارسال می شود و ایسیو از موقعیت سیلندر یک و چهار آگاه می شود. و با اطلاع از موقعیت سیلندر یک و چهار به راحتی می تواند زمان جرقه و زمان پاشش انژکتورها را تنظیم کند.
بنابراین اگر سنسور دور موتور فعال نباشد و یا به هر دلیلی با ایسیو همخوانی نداشته باشد و کار نکند، ماشین روشن نمی شود. و در واقع ایسیو موقعیت سیلندرها را دریافت نمی کند و در نتیجه جرقه و روشن شدنی اتفاق نمی افتد.
این سنسور دقیقا روی میل سوپاپ نصب می شود. همانطور که گفته شد در سنسور دور موتور ایسیو از موقعیت سیلندر یک و چهار مطلع می شود، اما سیلندر یک و چهار یکی در قسمت کمپرس کردن و یکی در قسمت تخلیه دود است و ایسیو نمی داند که کدام باید جرقه زده شود. اما با دریافت موقعیت میل سوپاپ، کاملا دقیق متوجه می شود که کدام سیلندر در حالت جرقه زدن است و برای آن جرقه و پاشش انژکتور انجام می دهد.
این سنسور ، سنسور کمکی دور موتور است و اگر سنسور دور موتور خراب باشد و اطلاعات فقط با سنسور موقعیت میل سوپاپ ارسال شود، ماشین روشن می شود اما بد روشن می شود و دور موتور نیز در این حالت از 3000 بالاتر نمی رود و توان و قدرت ندارد و فقط روشن می شود.
بنابراین اگر می خواهید تست کنید که آیا سنسور میل سوپاپ اطلاعات به ایسیو ارسال می کند یا نه؛ با کشیدن سوکت سنسور دور موتور و استارت زدن، اگر ماشین روشن شود به این معناست که سنسور موقعیت میل سوپاپ به درستی کار می کند و اگر ماشین روشن نشد به این معنا است که این سنسور اطلاعات ارسالی به ایسیو ندارد و ماشین فقط با سنسور دور موتور کار می کند.
پاشش انژکتور در ماشینی که فقط با سنسور دور موتور کار می کند نیمه ترتیبی است یعنی یک و چهار با هم پاشش همزمان دارند و دو و سه نیز پاشش همزمان. چون ایسیو نمی داند کدام سیلندر در چه موقعیتی قرار دارد و برای هر دو پاشش انژکتور دارد.
در ماشینی که سنسور موقعیت میل سوپاپ داشته باشد ایسیو دقیقا می داند که کدام سیلندر در چه موقعتی قرار دارد؛ در نتیجه پاشش انژکتور ترتیبی و بصورت یک ، سه ، چهار و دو است یا بعبارتی 1342.
سنسور موقعیت میل سوپاپ در میزان مصرف سوخت تاثیر کمی دارد. چون مصرف سوخت در حالتی که انژکتور تک تک پاشش دارد نصف حالتی است که همزمان دو پاشش دارد و بین یک و نیم تا دو لیتر در مصرف سوخت تفاوت ایجاد می کند. برای مثال اگر میزان مصرف ماشین با سنسور دور موتور به تنهایی 110 واحد سوخت است، چنانچه سنسور موقعیت میل سوپاپ یا میل بادمک سالم باشد 108 مصرف می کند.
ناگفته نماند سنسور موقعیت میل سوپاپ چراغ چک را به راحتی روشن می کند.
ایسیو باید از سرعت ماشین اطلاعات داشته باشد. از آنجا که قدرت و شتاب ماشین در دور های متفاوت موتور و حالت های مختلف دنده تفاوت دارد ( برای مثال قدرت و شتاب ماشین در دور موتور سه با دنده یک با قدرت و شتاب ماشین در دور موتور سه با دنده پنج متفاوت است ) ، در نتیجه ایسیو باید اطلاعات سرعت ماشین را دریافت کند تا بتواند پاشش انژکتور و سوخت را تنظیم کند. بنابراین ایسیو به سرعت ماشین بسیار حساس است.
سنسور سرعت دو حالت دارد: یا با چرخ دنده درون گیربکس در تماس است وبا چرخش گیربکس، ولتاژ از سنسور به سمت ایسیو می رود و یا بصورت القایی یعنی شبیه دنده ای در گیربکس که با چرخش آن یک ولتاژ به این قطعه که یک مثبت از رله دوبل دارد و یک منفی دائم القا می شود و یک سیگنال خروجی به سمت ایسیو، ارسال می کند.
در ماشین های معمولی هم برای ایسیو سیگنال ارسال می کند و هم برای پشت کیلومتر. و اگر این دو را در نقشه بررسی کنید متوجه می شوید که از یک سنسور خارج شده اند و یکی برای ایسیو و یکی برای پشت آمپر ارسال می شود. اما در ماشین های مالتی پلکس به این صورت نیست و چون نود پشت امپر یک کامپیوتر جداگانه است، ایسیو سرعت ماشین را می خواند و در شبکه ارسال می کند ، و شبکه با داشتن اطلاعات نود MFT کیلومتر مورد نظر را نشان می دهد.
نکته اینکه در ماشین های جدید که ABS دارند این سنسور حذف شده است؛ و سنسور خود ABS سرعت را از تک تک چهار چرخ می خواند. پس در ماشین های جدید روی گیربکس سنسور کیلومتر وجود ندارد و از سنسور های ABS استفاده می کند.
سنسور ناک ضربه های حاصل از پیستون به سیلندر را به ایسیو اعلام می کند. پدیده ناک زدن باعث می شود اگر انفجار درست نباشد و یا ضعیف باشد ، پیستون روی سیلندر که در حال حرکت است به بدنه اصابت کند. بنابراین از سنسور ناک استفاده می شود. ارسال اطلاعات توسط این سنسور به ایسیو بصورت پیزو الکتریک است و با ارسال یک موج به ایسیو، ایسیو میزان ناک زدن ماشین را دریافت و از آن جلوگیری می کند.
سنسور اکسیژن چشم ایسیو در دود خودرو است و در سیستم اگزوز و خروجی دود ماشین قرار دارد. این سنسور که از مهمترین سنسورهای ماشین است وظیفه دارد میزان مولکول های اکسیژن در دود ماشین را بسنجد. اگر میزان اکسیژن زیاد باشد به این معناست که اکسیژن به همراه بنزین کامل سوخت نشده است و سوخت ماشین خام است. اگر میزان اکسیژن خیلی کم باشد به این معناست که سوخت به درستی سوخت شده و بنزین کاملا به انرژی گرمایی تبدیل شده است. بنابراین ایسیو مدام با سنسور اکسیژن در ارتباط است و میزان پاشش سوخت را کم و زیاد و تنظیم می کند.
به این دلیل که در حال حرکت ماشین، ترمز گیری و شتاب گیری مدام اتفاق می افتند و چون در شرایط مختلف دور موتور تغییر می کند، باید نسبت سوخت مدام اصلاح شود و این اصلاح با توجه به سنسور اکسیژن صورت می گیرد.
سنسور اکسیژن از میزان اختلاف بین مولکول اکسیژن درهوای بیرون و مولکول اکسیژن در دود یک ولتاژ تولید می کند (دقیقا مثل یک باتری) این ولتاژ باید بین 0.1 تا 0.9 باشد . و اگر روی یک عدد قفل کرده باشد و با فشار گاز تغییری ایجاد نمی شود به این معناست که سنسور اکسیژن اطلاعات به ایسیو ارسال نمی کند. در شرایطی که ولتاژ ثابت 45 صدم ارسال کند و با فشار گاز تغییری نداشته باشد به احتمال زیاد سنسور اکسیژن سوخته است.
از استاندارد یورو 2 به بعد قطعه ای به نام کاتالیزور روی ماشین گذاشته شد. کاتالیزور مقداری از خروج آلایندگی ها به محیط بیرون جلوگیری می کند. با توجه به اینکه کاتالیزور در برخی مواقع پر می شد در استاندارد یورو 4 از یک سنسور اکسیژن دومی استفاده شد که کارکردش پایش کاتالیزور است. و وظیفه این سنسور اعلام میزان سوخت به ایسیو نیست، بلکه به ایسیو اعلام می کند که کارتالیزور پر یا خالی است و دود خروجی سالم است یا نه.
به این دلیل که قیمت کاتالیزور گران است و به عنوان مثال قیمت کاتالیزور یک ماشین چینی حدود 12 میلیون تومان است (سال 1401) ، در نتیجه در اکثر مواقع سنسور دوم را از ماشین حذف می کنند.
سنسور اکسیژن بین 300 تا 700 درجه سیلیسیوس شروع به ارسال اطلاعات می کند. و چون در زمان روشن شدن ماشین، اگزوز ماشین مسلما این دما را ندارد ، برای جلوگیری از ارسال اطلاعات اشتباه از یک سیستم گرمکن بصورت المنت استفاده شده است. این المنت دور سنسور اکسیژن قرار گرفته است و لحظه ای که ماشین سرد است با فرمان ایسیو المنت روشن می شود و دمای سنسور اکسیژن را به 300 تا 700 درجه می رساند تا سنسور بتواند اطلاعات درست ارسال کند. اما از آنجاییکه با گرم شدن ماشین منطقی نیست که این المنت در مدار بماند، در سنسور گرمکن اکسیژن بصورت سری یک مقاومت PTC قرار داده شده است. با بالا رفتن دما مقاومت PTC نیز افزایش می یابد.
در نتیجه زمانیکه سنسور اکسیژن سرد باشد مقاومت نیز کم است و همه جریان را برای المنت ارسال می کند تا المنت بتواند سنسور را گرم کند. زمانیکه اگزوز گرم شد، مقاومت PTC افزایش پیدا می کند تا جاییکه که المنت را قطع می کند و زمانی که ماشین دوباره سرد شد ، المنت مجدد در مدار بیاید.
گرمکن سنسور اکسیژن یک مثبت و یک منفی دارد. خود سنسور اکسیژن نیز دو پایه سیگنال دارد. گرم کن سنسور اکسیژن مثبت خود را از رله دوبل می گیرد و منفی خود را از ایسیو. پس ایسیو در زمان روشن شدن ماشین اگر نیاز بود منفی را ارسال می کند. و اگر مقاومت PTC بالا رفته باشد، المنت فعال نمی شود و اگر مقاومت PTC پایین بود المنت فعال می شود و سنسور اکسیژن نیز اطللاعات درستی راسال می کند.
مطالب بیشتر
سلام جناب خسته نباشید من موتور کویر ۱۲۵صفر گرفتم یهو وسط اتوبان خاموش کرد باید چیکار کنم بنظر شما مشکلش چی هست