عیب یابی دینام خودرو (دلایل و علائم خرابی، راهکارها و روش پیشگیری)

عیب یابی دینام خودرو: همه چیز با چند مشکل مشخص شروع می شود، چراغ داشبورد که برای لحظه ای روشن می شود، شاید چراغ های جلو کم نور باشند و سوسو می زنند. حتی ممکن است ماشین شما بوی عجیبی بدهد یا صدای جیرجیر از زیر کاپوت بشنوید.

دینام یک جزء نسبتاً ساده است که تنها شامل چند قطعه است، اما نقش مهمی در عملکرد هر خودروی بنزینی دارد. اساساً دینام انرژی مکانیکی میل لنگ دوار موتور را از طریق القایی به الکتریسیته تبدیل می کند. سیم های درون دینام از طریق یک میدان مغناطیسی قطع می شوند. این به نوبه خود باعث القای جریان الکتریکی می گردد. این جریان برای تامین انرژی لوازم جانبی خودروی شما استفاده می ‌شود، که می ‌تواند هر چیزی را از چراغ ‌های جلو گرفته تا بالابرهای الکتروهیدرولیک روی برف‌ روب باشد.

دینام همچنین باتری را کاملاً شارژ نگه می دارد و نیروی مورد نیاز برای راه اندازی خودرو را تامین می کند. (خودروهای الکتریکی نیازی به دینام ندارند زیرا توسط یک موتور الکتریکی و ترکیب باتری به حرکت در می آیند که انرژی زیادی برای عملکرد عادی خودرو فراهم می کند. خودروهای الکتریکی و هیبریدی که دارای دینام هستند، اغلب از سیستم های ترمز احیا کننده استفاده می کنند تا باتری را بیشتر تقویت کند.) از آنجایی که دینام به سایر سیستم ‌های خودرو متصل است و برای سیستم‌های خودرو حیاتی است، هر گونه مشکل مکانیکی خودکار می‌تواند بر عملکرد آن تأثیر بگذارد و بر تشخیص مشکلات خودرو تأثیر بگذارد.

اگر دوست دارید روش های علمی و مهندسیِ به روز برای رفع عیوبِ مربوط به دینام خودرو و دیگر قطعاتِ الکتریکی و مکانیکیِ ماشین را در محیطی کاملا مجهز با تدریسِ اساتید با تجربه و کاردان بیاموزید؛ می توانید در دوره های تخصصی آموزشگاه فن و کار در حوزه تعمیرات اتومبیل شرکت کنید. برخی از محبوب ترینِ این دوره ها شامل آموزش برق خودرو درجه یک و درجه دو، تعمیرات قفل و شیشه بالابر، تعویض روغنی و آپاراتی، تعمیرات گیربکس، آموزش مکانیک خودرو ، جلوبندی سازی، تعمیرات ایسیو، نصب دزدگیر و ضبط و باند ماشین و … می شود. برای مشاهده سرفصل های کامل و جزئیات دوره جامع برق خودرو روی تصویر زیر کلیک نمایید:

ویدیو آموزش نحوه عیب یابی و رفع عیب دینام خودرو

علت ها و دلایل خراب شدن دینام ماشین

آلترناتور خودرو با تبدیل انرژی مکانیکی حاصل از گردش موتور به جریان الکتریکی، حیات سایر اجزا را تضمین می کند و توان لازم برای روشنایی، استارت و راهنما زدن، استفاده از تجهیزات تهویه مطبوع و عملکردِ صحیحِ سیستم های مختلف را فراهم می آورد.

فرایند تولید و توزیع برق در خودرو، تنها به دینام محدود نمی شود. مجموعه ای از اجزا و قطعات متعدد در این فرآیند با هم همکاری می کنند و هر یک نقشی اساسی در عملکرد صحیح دینام و تامین برق مورد نیاز خودرو بر عهده دارند. از این رو، معیوب شدنِ دینام می تواند ناشی از مشکلات گوناگونی در بخش های مختلف اتومبیل باشد. در ادامه به بررسیِ دقیق تر این عوامل و قطعات و نقش آن ها در عملکرد و خراب شدنِ دینام ماشین می پردازیم.

مشکلات در تسمه دینام

تسمه دینام یکی از اجزای کلیدیِ سیستم برق خودرو است که وظیفه انتقال گشتاور از موتور به دینام را بر عهده دارد. آلترناتور با استفاده از این گشتاور، انرژی الکتریکی مورد نیاز برای روشن نگه داشتن خودرو و همچنین تامین نیروی لازم برای لوازم جانبی را تولید می کند. هر گونه ایراد در عملکرد تسمه دینام، به طور مستقیم بر کارکرد دینام و به تبع آن، بر سلامت باتری و سیستم الکتریکیِ خودرو تاثیر منفی می گذارد. در ادامه، به بررسی متداول ترین مشکلات تسمه دینام و نحوه تاثیر آن ها بر خراب شدن این قطعه می پردازیم:

• شل یا فرسوده شدن تسمه

با گذشت زمان و طی مسافت های طولانی، تسمه دینام به مرور فرسوده و شل می شود. این امر به دلیل سایش و اصطکاک مداوم تسمه با پولی دینام و سایر اجزا رخ می دهد. تسمه شل یا فرسوده، گشتاور کافی را به آلترناتور منتقل نمی کند و در نتیجه، دینام قادر به تولید برق کافی برای نیازهایِ متنوع خودرو نخواهد بود. نشانه هایی مانند کم نور شدن چراغ ها، ضعیف شدن سیستم تهویه، افت ولتاژ باتری و در موارد شدید، خاموش شدن ناگهانی خودرو، می توانند بیانگر شل یا فرسوده شدن این تسمه باشند.

• ترک خوردن یا پارگی تسمه

تسمه دینام از جنس لاستیک یا الیاف مصنوعی است و همواره در معرض فرسایش و پارگی قرار دارد. عواملی مانند تنش های مکانیکی، گرمای شدید، تماس با مواد شیمیایی و یا نقص در ساخت و تولید این قطعه، می توانند باعث ترک خوردن و پارگی تسمه شوند. پارگی ناگهانی تسمه دینام، باعث از کار افتادن ناگهانی آلترناتور و قطع شدن جریان برق خودرو می شود. در این شرایط، باتری به سرعت تخلیه گشته و خودرو خاموش خواهد شد. نشانه هایی از جمله صدای جیر جیر مانندِ تسمه، لرزش فرمان، بوی سوختگی لاستیک و روشن شدن چراغ هشدار باتری، از علائم هشدار دهنده ترک خوردن یا پارگی تسمه دینام محسوب می شوند.

• تنظیم نبودن تسمه

تنظیم نبودن تسمه دینام، یکی دیگر از مشکلاتی است که نارساییِ عملکردِ آلترناتور را به دنبال خواهد داشت. بنا به دیدگاه متخصصان حوزه اتومبیل؛ این تسمه باید در حالت استاندارد و نه خیلی شل و نه خیلی سفت، تنظیم شده باشد. تسمه سفت، فشار زیادی به یاتاقان ها و بلبرینگ های دینام وارد می کند و باعث فرسودگی زودرس آن ها می شود. از طرف دیگر، تسمه شل، گشتاور کافی را به دینام منتقل نمی کند و موجب افت ولتاژ و شارژ ناقص باتری می شود.

تنظیم تسمه دینام معمولا توسط یک پیچ یا اهرم مخصوص انجام می شود که بر روی براکت دینام تعبیه شده است. برای اطمینان از تنظیم صحیح تسمه، بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه نموده و یا از یک مکانیک متخصص کمک بگیرید. لازم به ذکر است که خرابی دینام به دلیل مشکلات تسمه، می تواند منتهی به هزینه های اضافی برای تعمیر و یا تعویض آلترناتور شود. بنابراین، با انجام چکاپ دوره ای تسمه دینام و رفع عیوب احتمالی آن، می توان از بروز مشکلات جدی تر و هزینه های اضافی جلوگیری کرد.

ایرادات مربوط به باتری

درست کار نکردن باتری، به دلایل مختلفی کارکرد اصولی و استانداردِ آلترناتور را با مشکل روبرو می سازد که در ادامه بیشتر در مورد هر یک از این دلایل و تاثیر آن ها بر از کار افتادن دینام توضیح خواهیم داد.

• معیوب بودن باتری

کربن زدایی: در اثر گذر زمان، صفحات سربی داخل باتری فرسوده می شوند و فرآیندی به نام سولفاته شدن رخ می دهد. در این فرآیند، کریستال های سولفات سرب روی صفحات باتری به وجود می آیند که کم شدنِ ظرفیت و افت ولتاژ باتری را به دنبال دارد. در این شرایط؛ دینام برای شارژ کامل باتری باید ولتاژ بالایی تولید کند و به همین دلیل؛ اگر باتری به دلیل سولفاته شدن قادر به دریافت این ولتاژ بالا نباشد، آلترناتور بیش از حد گرم شده و از کار می افتد.

اتصال کوتاه: این پدیده زمانی اتفاق می افتد که قطب های مثبت و منفی باتری به طور تصادفی به هم برخورد کنند. این رویداد جرقه و حرارت شدید تولید می کند و به باتری و دینام آسیب می رساند؛ چرا که اتصال کوتاه قادر است باعث ذوب شدن صفحات باتری و خراب شدن دینام گردد.

دشارژ شدن عمیق: اگر باتری برای مدت طولانی دشارژ شود، صفحات سربی آن سولفاته شده و ظرفیت خود را از دست می دهند. باتری دشارژ شده توانایی دریافت شارژ از دینام را ندارد و این قطعه (آلترناتور) برای جبران این موضوع مجبور به تولید جریان بیش از حد می شود که در نهایت سبب از کار افتادنِ آن می شود.

• ظرفیت کم باتری

اگر ظرفیت باتری خودرو برای تامین نیازهای الکتریکی آن کافی نباشد، دینام مجبور به کارکرد بیش از حد برای جبران کمبود برق می شود. این کار باعث افزایش گرمای دینام و فرسودگیِ سریع تر قطعات آن می شود. در نتیجه؛ به مرور زمان، آلترناتور ضعیف شده و از کار می افتد.

• اتصالات ضعیف باتری

اتصالات ضعیف باتری، افت ولتاژ و نوسانات جریان الکتریکی را به دنبال دارد و این نوسانات به دینام فشار وارد کرده و باعث خرابی آن می شود. همچنین، اتصالات ضعیف می تواند جرقه ایجاد کند که با گذشت زمان این قطعه را دچار مشکل می کند. لازم به ذکر است که خراب بودنِ باتری نه تنها به دینام آسیب می رساند، بلکه باعث ایجاد مشکلات دیگر در سیستم الکتریکی خودرو مانند ضعف در روشنایی چراغ ها، افت عملکرد سیستم صوتی و از کار افتادن سیستم های الکترونیکی می شود.

برای جلوگیری از معیوب شدنِ دینام به دلیل مشکلات باتری، باید به طور مرتب وضعیت باتری را بررسی کرد و در صورت مشاهده هر نشانه ای از نقص و کاستی در قطعه، آن را تعویض کرد. همچنین، باید از اتصالات محکم و سالم باتری اطمینان حاصل کرد و از دشارژ شدن عمیق آن جلوگیری نمود.

مشکلات در دیودها

دیودها اجزای نیمه هادی هستند که اجازه عبور جریان الکتریکی را فقط در یک جهت می دهند. در آلترناتور، از دیودها برای تبدیل جریان متناوب  (AC)  تولید شده توسط ژنراتور به جریان مستقیم (DC) مورد نیاز باتری و سیستم های الکتریکی خودرو استفاده می شود.

• سوختن دیودها

از رایج ترین مشکلات دیودها، سوختن آن ها به دلیل گرمای بیش از حد یا اضافه بار است. این امر می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله فرسودگی دیودها، نقص در سیستم خنک کننده دینام یا مشکلات مربوط به سیم کشی باشد. زمانی که دیودها بسوزند، دیگر نمی توانند جریان الکتریکی را به درستی هدایت کنند و در نتیجه با افت و نوسان های مداوم در ولتاژ، عملکرد دینام دچار مشکل می گردد.

• معیوب شدن دیودها

علاوه بر سوختن، دیودها می توانند به مرور زمان معیوب شده و کارایی خود را از دست بدهند. این مشکل معمولا به دلیل فاکتورهای متعددی از جمله لرزش، ضربه، یا قرار گرفتن در معرض دمای شدید به وجود می آید. دیودهای معیوب می توانند باعث نوسانات ولتاژ، افت ولتاژ و سایر مشکلات الکتریکی شوند که به مرور زمان به دینام آسیب می رساند.

ایرادات مربوط به رگولاتور ولتاژ

رگولاتور ولتاژ یک جزء الکترونیکی است که وظیفه تنظیم ولتاژ خروجی دینام را بر عهده دارد. از نظر علمی؛ ولتاژ خروجی آلترناتور باید در محدوده مشخصی باشد (معمولا بین 13 تا 14.5 ولت) تا از آسیب دیدن باتری و سایر اجزای الکتریکیِ خودرو جلوگیری شود.

• خرابی رگولاتور ولتاژ

از کار افتادن این قطعه حیاتی و مهم، در اغلب موارد منتج به تنظیم نامناسب ولتاژ خروجی دینام می شود که این مسئله معمولا به دو صورتِ زیر رخ می دهد:

1. ولتاژ بیش از حد: اگر رگولاتور ولتاژ خراب باشد، ممکن است ولتاژ خروجی دینام بیش از حد بالا برود و این امر سبب به جوش آمدن باتری، آسیب دیدن لامپ ها و سایر اجزای الکتریکی و نهایتا معیوب شدن آلترناتور می گردد.
2. ولتاژ کم: در این حالت رگولاتور نمی تواند ولتاژ خروجی دینام را به اندازه کافی بالا نگه دارد و این موضوع باعث ضعیف شدن باتری، خاموش شدن ناگهانی خودرو و نقص در عملکرد سیستم های الکتریکی آن می گردد.

• تنظیم نامناسب ولتاژ خروجی

علاوه بر خراب شدنِ کامل، ممکن است رگولاتور ولتاژ به مرور زمان، کیفیت اولیه خود را از دست داده و ولتاژ خروجی دینام را به طور نامنظم و ناپایدار تنظیم کند. این مسئله سبب نوسانات ولتاژ، روشن شدن و خاموش شدن ناگهانی چراغ ها و سایر مشکلات الکتریکی در وسایل نقلیه می شود.

مشکلات در بلبرینگ ها

بلبرینگ ها در دینام وظیفه پشتیبانی از محور روتور و تسهیل چرخش روان آن را دارند؛ از این رو، معیوب شدن یا فرسودگی بلبرینگ ها پیامدهای منفیِ متعددی برای آلترناتور به دنبال دارد:

• افزایش اصطکاک: فرسودگی یا خراب بودنِ بلبرینگ ها، اصطکاک بین محور روتور و پوسته دینام را افزایش می دهد و این پدیده به نوبه خود باعث گرم شدن بیش از حد دینام، کاهش کارایی و همچنین خرابی آن می شود.
• لرزش و صدا: بلبرینگ های معیوب می توانند لرزش و صدای غیر عادی در دینام ایجاد کنند. بنا بر بررسی ها و آمارها؛ این لرزش ها به مرور زمان بدتر شده و نهایتا، از کار افتادنِ کامل بلبرینگ و سایر اجزای دینام را سبب می شوند.
• آسیب به سایر اجزا: معیوب بودنِ بلبرینگ ها همچنین به سایر اجزای آلترناتور مانند سیم پیچ ها، آفتامات و پل دیود نیز آسیب های جدی می رساند.

ایرادات مربوط به سیم پیچ ها

سیم پیچ ها در دینام وظیفه تولید جریان الکتریکی را دارند و وجود نقص یا ایراد در آن ها به شیوه های مختلفی به دینام صدمه می زند:

• سوختن سیم پیچ ها: عبور جریان بیش از حد یا گرم شدن بیش از حد دینام، عایق سیم پیچ ها را ذوب کرده و سوختن آن ها را به دنبال خواهد داشت. از بین رفتن و سوختنِ سیم پیچ ها یک مشکل جدی است که به طور کامل آلترناتور را از کار می اندازد.
• اتصال کوتاه سیم پیچ ها: این پدیده زمانی رخ می دهد که دو سیم با عایق آسیب دیده به یکدیگر تماس پیدا کنند. از نظر علمی؛ این اتفاق باعث افزایش ناگهانی جریان، جرقه زدن و آسیب به سیم پیچ ها و سایر اجزای دینام می گردد.
• قطعی سیم پیچ ها: به معنای از بین رفتن مسیر عبور جریان الکتریکی است و منتهی به افت ولتاژ خروجی دینام، عدم شارژ باتری و معیوب شدن دینام می شود.

مشکلات در هسته دینام

هسته دینام از جنس آهن فشرده بوده و نقش مهمی در تولید میدان مغناطیسی مورد نیاز برای تولید برق دارد. عیوب موجود در این قطعه صدماتی از قبیلِ افت شدید عملکردِ دینام و یا حتی از کار افتادن کامل آن را به بار می آورد.

• ترک خوردن یا شکستن هسته: این اتفاق غالبا به دلیل ضربه، شوک ناگهانی و یا تنش های مکانیکی بیش از حد رخ می دهد. ترک خوردگی یا شکستن هسته، مسیر جریان مغناطیسی را مختل کرده و در نتیجه افت شدید ولتاژ خروجی دینام را به دنبال خواهد داشت.
• گرم شدن بیش از حد هسته: گرمای بیش از حد ممکن است ناشی از فاکتورهای متعددی از جمله نقص در سیستم خنک کننده آلترناتور، افزایش بار الکتریکی خودرو و یا کیفیت پایین هسته باشد. به هر حال؛ گرم شدن بیش از حد هسته، عایق بندی آن را از بین برده و منجر به اتصال کوتاه و از کار افتادن دینام می شود.

ایرادات مربوط به اتصالات

اتصالات دینام نقش کلیدی در انتقال جریان الکتریکی دارند و هر گونه ایراد در این اتصالات می تواند باعثِ اختلال در عملکرد آلترناتور و بروز مشکلات مختلف در این قطعه شود.

• خوردگی اتصالات: این مشکل به دلیل رطوبت، مواد شیمیایی و یا گذر زمان اتفاق می افتد و در نتیجه آن؛ حوادثی نظیرِ افزایش مقاومت الکتریکی در محل اتصال، افت ولتاژ و یا قطعی جریان الکتریکی به وجود می آید.
• شل شدن اتصالات: معمولا به مرور زمان و یا به دلیل ارتعاشات موتور رخ دهد. این اتفاق نیز مانند خوردگی، باعثِ افزایش مقاومت الکتریکی و افت ولتاژ می شود. در موارد شدید، شل شدن اتصالات حتی ممکن است جرقه زده و باعث آتش سوزی گردد.

مشکلات در پولی ها

پولی ها، چرخ هایی هستند که تسمه دینام را به میل لنگ و دینام متصل می کنند. وظیفه اصلی آن ها، انتقال گشتاور از میل لنگ به دینام است تا آلترناتور بتواند با سرعت مناسب بچرخد و برق مورد نیاز را تولید کند. هر گونه ایراد در عملکرد پولی ها، بر چرخش دینام و در نتیجه، تولید برق توسطِ آن اثر منفی می گذارد.

مشکلات رایج پولی ها و تاثیر آن ها بر خرابی دینام

• فرسودگی یا معیوب بودن پولی ها: با گذشت زمان و طی مسافت های طولانی، پولی ها به مرور فرسوده می شوند و این ایراد، باعث لغزش تسمه و نچرخیدن صحیح دینام می شود. همچنین، ایراداتی مانند شکستگی یا ترک خوردگی پولی ها نیز قادر است به طور کامل چرخش دینام را مختل کند.
• ناهماهنگی (misalignment) پولی ها: در صورتی که پولی ها در یک راستا قرار نگرفته باشند و یا زاویه آن ها با یکدیگر تنظیم نباشد، تسمه دینام به طور صحیح در جای خود قرار نمی گیرد و به مرور زمان فرسوده می شود. توجه داشته باشید که این ناهماهنگی، می تواند باعث ایجاد سر و صدایی جیر جیر مانند و نویز از تسمه دینام نیز شود.

استفاده بیش از حد از لوازم برقی خودرو

دینام خودرو برای تامین برق مصرف کننده های مختلف، از جمله سیستم های روشنایی، سیستم صوتی و تهویه مطبوع طراحی شده است. با این حال، استفاده همزمان چندین وسیله برقی سنگین، به خصوص در دور موتور پایین، بار اضافی بر دینام تحمیل می کند و این امر، باعث افزایش حرارت دینام، فرسودگی سریعتر قطعات آن و نهایتا، خراب شدن آلترناتور می گردد. بنا به نظر متخصصان؛ به طور خاص، استفاده از تجهیزاتی که در زیر آمده است؛ تاثیر بیشتری بر اختلالِ عملکرد آلترناتور دارد:

• سیستم صوتی با ولتاژ بالا: سیستم های صوتی با توان بالا، جریان برق زیادی را از دینام می کشند. این موضوع، به خصوص در دور موتور پایین، سبب افت ولتاژ و نوسانات الکتریکی در سیستم برق خودرو می شود. در موارد شدید، استفاده از این نوع سیستم های صوتی، از کار افتادن آلترناتور را به دنبال خواهد داشت.
• سایر لوازم برقی پر مصرف: استفاده همزمان از تجهیزاتی مانند بخاری، کولر، گرمکن صندلی و برف پاک کن (به ویژه در دور موتور پایین) نیز همانند مورد قبلی بار اضافی بر دینام تحمیل می نماید.

گرمای بیش از حد مجاز

فعالیت دینام با تولید گرما همراه است و در شرایط عادی، سیستم خنک کننده موتور، این گرما را دفع می کند. اما کارکرد طولانی مدت خودرو در دمای بالا یا در مناطق گرمسیری، توانایی این سیستم را تحت الشعاع قرار می دهد. گرمای انباشته شده در دینام، به عایق بندی سیم پیچ ها و بلبرینگ ها آسیب می رساند، عملکرد دیودها را مختل می کند و نهایتا سبب از کار افتادن دینام می شود.

به علاوه؛ آلترناتور برای خنک سازی خود به جریان هوا نیاز دارد. گرفتگی منافذ هوا به دلیل تجمع گرد و غبار، جرم و یا نصب نادرست دینام، فرآیندِ تهویه مناسب را مختل کرده و جریان هوای گرم را درون قطعه محبوس می نماید. این رویداد، مشابه مورد قبلی، باعث تخریب تدریجی اجزای دینام و ناکارآمدی آن می شود.

نفوذ آب یا رطوبت به ماشین

عبور از جاده ها و مسیرهایی که دارای آب عمیق هستند و یا رانندگی در شرایط بارش شدید باران، باعثِ نفوذ آب به داخل دینام می شود. همانطور که می دانید؛ آب رسانا بوده و با ورود به این قطعه، باعث اتصال کوتاه و خوردگی قطعات فلزی موجود در آن می شود. این پدیده، علاوه بر آسیب به اجزای داخلی، قادر است باعثِ آتش سوزی نیز شود.

از طرف دیگر، شستشوی موتور با استفاده از بخار یا دستگاه های کارواش، به ویژه اگر تجهیزات شستشو به صورت مستقیم به سمت دینام گرفته شود، می تواند به نفوذ آب به داخل آن منجر شود. در این شرایط؛ فشار بالای آب، عایق بندی ها را تحت فشار قرار داده و راه را برای ورود آب به داخل دینام و از کار افتادن این قطعه باز می کند.

مشکلات در سیستم جرقه زنی

سیستم جرقه زنی وظیفه ایجاد جرقه ای را دارد که مخلوط هوا و سوخت را در داخل سیلندرها احتراق می زند. اجزای اصلی این سیستم شامل کوئل و شمع ها هستند. کوئل ولتاژ  تامین شده توسط باتری را به یک ولتاژ بالا تبدیل می کند که برای ایجاد جرقه توسط شمع ها لازم است. وجود نقص و ایراد در این قطعه قادر است باعثِ ناتوانی در ایجاد جرقه یا جرقه ضعیف شود.

این امر به نوبه خود سبب احتراق ناقص مخلوط هوا و سوخت و در نتیجه کاهش قدرت موتور و افزایش آلایندگی می شود. از طرف دیگر؛ نارساییِ عملکردِ کوئل باعث افزایش بار الکتریکی روی آلترناتور می شود و دینام برای جبران این بار اضافی باید سخت تر کار کند که گرم شدن بیش از حد و اختلال در عملکردِ این وسیله را به دنبال دارد.

به علاوه؛ شمع ها جرقه ای را که از کوئل می آید به داخل محفظه احتراق هدایت می کنند. فرسوده شدن یا کثیف شدن شمع ها می تواند باعث ضعیف شدن جرقه و احتراق ناقص مخلوط هوا و سوخت شود. این پدیده نیز مشابه خرابی کوئل، به افزایش بار الکتریکی روی دینام و مختل شدنِ عملکردِ صحیحِ آن منجر می شود.

مشکلات در ECU و تاثیر آن ها بر سیستم جرقه زنی و آلترناتور

واحد کنترل الکترونیکی یا ایسیو مغز متفکر و صادر کننده فرمان های کنترلی مهم در خودرو است و وظایف متعددی از جمله کنترل سیستم جرقه زنی، تنظیم میزان پاشش سوخت و مدیریت سایر سیستم های الکتریکی را بر عهده دارد. معیوب بودنِ ایسیو باعثِ اختلال در عملکرد هر یک از سیستم هایی که کنترل می کند؛ می شود. در مورد سیستم جرقه زنی می توانیم بگوییم؛ ایرادات ecu باعث ارسال سیگنال های نادرست به کوئل یا شمع ها گشته که این امر به نوبه خود سبب ایجاد جرقه نامناسب و احتراق ناقص می شود.

این احتراقِ ناکامل، مشابه موارد قبلی که در این مطلب درباره آن ها توضیح داده شد، به افزایش بار الکتریکی روی دینام و خراب شدن آن منتهی می گردد. لازم به ذکر است؛ برنامه ریزی ECU شامل مجموعه دستورالعمل هایی است که به آن می گوید چگونه در شرایط مختلف کار کند و وجود ایراد در این برنامه ریزی قادر است باعث عملکرد نامناسب سیستم جرقه زنی شود.

استفاده از قطعات یدکی نامرغوب

استفاده از چنین قطعاتی در تعمیر یا تعویض دینام به طور قابل توجهی عمر و کارایی آن را کاهش می دهد و منتج به خراب شدن های زود هنگام و هزینه های اضافی می گردد. در این بخش به بررسی چگونگی تاثیر استفاده از قطعات یدکی نامرغوب بر صدمه دیدنِ دینام خودرو می پردازیم:

استفاده از دینام یا قطعات یدکی تقلبی

آلترناتور ها و قطعات یدکی تقلبی در بازار به وفور یافت می شوند و اغلب با قیمتی پایین تر از نمونه های اصلی به فروش می رسند. این قطعات با استفاده از مواد اولیه نامرغوب و با استانداردهای تولیدی ضعیف ساخته می شوند و در نتیجه از نظر کیفیت و کارایی به شدت افت می کنند. لازم به توضیح است؛ دینام های تقلبی و بی کیفیت …

• قادر به تولید جریان برق کافی برای تامین نیازهای خودرو نیستند و این نقص به کم نور شدن چراغ ها، ضعف عملکرد سیستم های الکتریکی و مختل شدنِ عملکردِ باتری منتهی می گردد.
• به دلیل کیفیت ساخت پایین، گرمای بیشتری تولید می کنند که به سایر قطعات موتور آسیب رسانده و عمر مفیدِ دینام را به شدت کاهش می دهد.
• به طور قابل توجهی عمر کوتاه تری نسبت به نمونه های اصلی دارند و به سرعت از کار می افتند.

استفاده از دینام یا قطعات یدکی فرسوده

استفاده از قطعات فرسوده و دست دوم نیز کارکردِ صحیحِ آلترناتور را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. دینام ها و قطعات یدکی آن ها با گذشت زمان و در اثر استفاده مکرر دچار فرسودگی می شوند و عملکرد آن ها به تدریج ضعیف می شود. مانند مورد قبلی؛ دینام های فرسوده نیز …

• قادر به حفظ ولتاژ ثابت در سیستم برق خودرو نیستند که می تواند به سایر قطعات الکتریکی آسیب برساند.
• به دلیل فرسودگی بلبرینگ ها و سایر اجزا، صدای بیشتری تولید می کنند.
• در هر لحظه ممکن است به طور ناگهانی از کار بیفتند و خودرو را خاموش کنند.

نصب و تعمیر دینام توسط افراد غیر متخصص

عدم آشنایی با اصول فنی و ظرافت های مربوط به ترمیم آلترناتور؛ آسیب رساندن به دینام و اختلال در کارایی آن را به دنبال دارد. به همین دلیل؛ در هر شرایطی نصب و تعمیر دینام خودرو باید توسط افراد متخصص و با تجربه انجام شود. برخی از عواقب نصب و تعمیر دینام توسط افراد غیر متخصص عبارت اند از:

• اتصال نادرست سیم ها: وصل کردن سیم ها به شیوه ای غیر استاندارد و غیر حرفه ای باعث اتصال کوتاه، آتش سوزی و آسیب رساندن به سایر قطعات الکتریکی ماشین می گردد.
• تنظیم نادرست: دینام ها برای عملکرد صحیح نیاز به تنظیم دقیق دارند؛ به همین دلیل، عدم تنظیم صحیح آن ها سبب شارژ بیش از حد یا حتی شارژِ کم باتری، کاهش عمر آلترناتور و خرابی زود هنگام آن می شود.
• استفاده از ابزار نامناسب: به کارگیریِ وسایل و تجهیزاتِ بی کیفیت در زمان انجام خدمات نصب و تعمیرات روی دینام ماشین به این قطعه ضروری آسیب رسانده و عملکرد آن را مختل می کند.

برگزاری کلاس های آموزش تمامی شغل های مرتبط با تعمیرات خودرو دپارتمان اتومکانیک آموزشگاه فن و کار

نشانه ها و علائم خرابی دینام خودرو

به طور کلی؛ از کار افتادن آلترناتور پدیده ای است که می تواند ناگهانی یا به مرور زمان رخ دهد. در صورت عدم توجهِ به موقع به این موضوع؛ قطعا در دراز مدت، مشکلات جدی و هزینه های هنگفت برای صاحبان خودرو به وجود خواهد آورد. آشنایی با علائم و نشانه های خراب شدنِ دینام به شما کمک می کند تا در اسرع وقت نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام نمایید و تا حد زیادی از دردسرهای بعدی جلوگیری کنید. در جدول زیر به 10 مورد از مهم ترین علائمِ حاکی از معیوب بودن دینام اشاره شده است.

چراغ هشدار

در دسته ابزار اکثر خودروهای ساخته شده در دهه گذشته یک چراغ هشدار وجود دارد که به علامت دادن مشکل دینام اختصاص داده شده است. در بیشتر موارد نور شبیه باتری است، اگرچه برخی از آنها ALT  یا GEN  را نشان می دهند که به ترتیب به معنی دینام یا ژنراتور است. (در برخی از خودروهای قدیمی، دینام به عنوان ژنراتور شناخته می شود، که اگر به کتابچه راهنمای مالک یا دفترچه راهنمای مغازه نگاه می کنید، ممکن است مفید باشد.) بسیاری از مردم این نور را می بینند و به طور غریزی فکر می کنند که مشکل باتری دارند. این علامتی است که بعداً پوشش داده خواهد شد، اما واقعاً دلیل روشن شدن چراغ به این دلیل نیست.

این چراغ به سیستم‌ های کامپیوتری داخل خودرو که بر ولتاژ خروجی دینام نظارت می ‌کنند، متصل است. اگر خروجی دینام کمتر یا بالاتر از حد از پیش تعیین شده باشد، چراغ داشبورد روشن می شود. هنگامی که خروجی در محدوده باشد، نور روشن باقی می ماند. در مراحل اولیه مشکلات دینام، به نظر می رسد که نور سوسو می زند – فقط برای یک ثانیه روشن و سپس دوباره خاموش می شود. یا شاید فقط زمانی که لوازم جانبی فعال می شوند روشن می گردد.

برای مثال، بیایید بگوییم که شب است، چراغ‌های جلو روشن هستند، و همه چیز به خوبی کار می‌کند. سپس باران شروع به باریدن می کند. همانطور که برف پاک کن ها را روشن می کنید، چراغ هشدار روشن می شود. برف پاک کن ها را خاموش می کنید و چراغ هشدار خاموش می شود. در حالی که ممکن است در ابتدا مشکلی تشدید کننده به نظر برسد، چراغ هشدار دقیقاً همانطور که در نظر گرفته شده است کار خود را انجام می دهد.

اکثر دینام ها دارای خروجی بین 13 تا 14.5 ولت هستند که سعی می کنند آن را در یک سطح ثابت نگه دارند. از آنجایی که انرژی بیشتری برای چراغ ‌های جلوی خودرو، برف پاک‌کن ‌های شیشه جلو، رادیو، صندلی‌ های گرم شونده، یخ ‌کن شیشه عقب و غیره مورد نیاز است، دینام برای حفظ ولتاژ لازم باید سخت‌ تر کار کند. اگر دینام خودروی شما با پتانسیل کامل خود کار نمی کند، یا خواسته هایی بر روی آن گذاشته می شود که دیگر نمی تواند برآورده کند، ولتاژ از سطح تنظیم شده بالاتر یا پایین تر می رود و چراغ هشدار را روشن می نماید.

نورهای کم یا بیش از حد روشن

هنگامی که دینام شروع به از کار افتادن می کند، ولتاژ ناسازگاری را به لوازم جانبی الکترونیکی شما می دهد. به طور کلی، این به شکل تجهیزاتی است که عملکرد ضعیف یا بیش از حد دارند، مانند چراغ های جلو که یا خیلی کم نور هستند یا بسیار روشن هستند. همچنین ممکن است نورهای سوسوزن یا نورهایی را تجربه کنید که به طور نامنظم از روشن به کم نور می شوند و بالعکس.

باطری خراب

گاهی اوقات باتری مرده می تواند نشانه ای از خرابی دینام شما باشد. دینام خراب باتری را به اندازه کافی شارژ نمی کند در حالی که موتور در حال کار است و باعث می شود شارژ سریعتر از حد معمول تخلیه شود. یکی از راه ‌های بررسی اینکه آیا مشکل مربوط به باتری است یا دینام، این است که خودرو را به سرعت روشن کنید. اگر ماشین خود را به سرعت روشن کنید و همچنان کار کند، ممکن است باتری شما به زودی نیاز به تعویض داشته باشد. با این حال، اگر ماشین را به سرعت روشن کنید و کمی بعد دوباره از بین برود، ممکن است به این معنی باشد که دینام شما انرژی کافی به باتری نمی‌ رساند.

لوازم جانبی کند یا نادرست

دینامی که برق کافی را برای وسایل الکترونیکی خودروی شما تامین نمی کند، اغلب باعث کندی یا عدم کارکرد لوازم جانبی می شود. اگر متوجه شدید که پنجره‌ هایتان بیشتر از حد معمول بالا و پایین می ‌رود، یا اگر گرمکن صندلی ‌تان «خاموش» است، یا حتی اگر سرعت‌ سنج و سایر ابزارها شروع به خراب شدن کردند، ممکن است مشکل دینام داشته باشید.

بسیاری از وسایل نقلیه مدرن همچنین دارای یک لیست اولویتی از تجهیزات برنامه ریزی شده در خودرو هستند که به رایانه داخلی می گوید اگر دینام برق کافی را تامین نمی کند، ابتدا برق را از کجا قطع کند. به این ترتیب، اگر با دینام معیوب رانندگی می‌ کنید، قبل از قطع برق چراغ ‌های جلو، برق رادیوی خود (یا سایر لوازم جانبی غیرضروری) را از دست خواهید داد.

مشکل در استارت یا توقف مکرر

همانطور که قبلا ذکر شد، مشکل در راه اندازی موتور ممکن است به این معنی باشد که دینام شما باتری را شارژ نمی کند. این به این معنی است که وقتی کلید را در استارت می ‌چرخانید، تنها چیزی که می‌ شنوید صدای کلیک به جای جیرجیر موتورتان است.

از سوی دیگر، اگر خودروی شما مکرراً در حین رانندگی متوقف می ‌شود، ممکن است نشانه ‌ای از این باشد که شمع‌ ها برای روشن نگه ‌داشتن موتور، برق کافی از دینام دریافت نمی‌ کنند.

صداهای جیرجیر

اتومبیل ها صداهای عجیب و غریب زیادی تولید می کنند – برخی بی ضرر هستند در حالی که برخی دیگر می توانند نشان دهنده مشکلات مکانیکی جدی باشند. اگر از زیر کاپوت صدای جیرجیر شنیدید، ممکن است مشکل دینام داشته باشید که باید در اسرع وقت توسط یک متخصص بررسی شود.

این صدای جیرجیر زمانی اتفاق می ‌افتد که تسمه‌ ای که قرقره دینام را می ‌چرخاند ناهمتراز شود یا به کناره قرقره ساییده شود. در صورت خراب شدن یاتاقان های چرخاننده شفت روتور نیز ممکن است این صدا را بشنوید.

بوی سوختن لاستیک یا سیم

بوی بد سوختن لاستیک یا سیم می تواند نشان دهنده این باشد که قسمت هایی از دینام شما شروع به فرسودگی کرده است. از آنجایی که تسمه محرک دینام تحت کشش و اصطکاک دائمی است – و به دلیل نزدیک بودن به موتور داغ – ممکن است به مرور زمان فرسوده شود و بوی ناخوشایندی از لاستیک در حال سوختن منتشر کند.

به طور مشابه، اگر دینام شما بیش از حد کار می کند یا سیم های آن فرسوده یا آسیب دیده است، ممکن است بوی سوختگی شبیه به آتش سوزی الکتریکی را استشمام کنید. دینام بیش از حد کار می کند سعی می کند الکتریسیته زیادی را از طریق سیم های خود عبور دهد و باعث گرم شدن ناایمن آنها می شود. سیم های آسیب دیده همچنین در برابر جریان الکتریسیته مقاومت ایجاد می کنند و باعث گرم شدن سیم ها و انتشار بوی بد می شوند.

اشکال در عملکرد سیستم تهویه مطبوع

ضعیف شدن یا کار نکردن سیستم تهویه مطبوع، به ویژه در دور پایین موتور، از نشانه های مهمِ خراب بودن دینام می باشد.

افت ناگهانی ولتاژ

افت ناگهانی ولتاژ برق خودرو که با روشن شدن چراغ های هشدار دهنده مربوط به سیستم برق در خودرو همراه است، جزو علائم نشانگرِ خرابی آلترناتور یا نقص در سیستم تنظیم ولتاژ آن می باشد.

گرم شدن بیش از حد دینام

گرم شدن بیش از حد دینام که در زمانِ لمس بدنه آن کاملا محسوس باشد، از دیگر نشانه های معیوب بودن این قطعه است.

تذکر: مشاهده هر یک از این علائم به تنهایی لزوما به معنای خراب بودنِ دینام نیست. با این حال، در صورت مشاهده هر کدام از این موارد، به خصوص اگر به طور همزمان چند مورد از آن ها را تجربه می کنید، توصیه می شود برای بررسی دقیق تر و عیب یابی خودرو به یک مکانیک مجرب مراجعه کنید.

رفع مشکل خراب شدن دینام ماشین و و پیشگیری از آن

اولین قدم برای ترمیم و بهینه سازیِ عملکردِ دینام؛ عیب یابی دقیق آن است. این کار لازم است توسط یک مکانیک یا برقکار خودروی متخصص و با استفاده از ابزارهای مخصوص انجام شود. برخی از روش های رایج عیب یابی دینام عبارت اند از:

1. بررسی ولتاژ باتری: برای این کار از یک ولت متر استفاده کنید و ولتاژ باتری را در حالت روشن بودن موتور اندازه بگیرید. ولتاژ نرمال باتری باید بین 13 تا 14.5 ولت باشد. اگر ولتاژ باتری پایین تر از حد نرمال باشد، احتمال خراب بودنِ دینام وجود دارد.
2. بررسی بصری دینام: قطعه را از نظر وجودِ علائمِ آسیب؛ مانند سوختگی، خوردگی، ترک خوردگی یا نشت روغن بررسی کنید. وجود هر یک از این علائم معمولا نشان دهنده معیوب بودن آلترناتور ماشین است.
3. انجام تست های الکتریکی: برای عیب یابی دقیق تر دینام، باید از ابزارهای مخصوص و تست کننده های الکتریکی استفاده کرد. این تست ها شامل بررسی عملکرد اجزای مختلف دینام مانند دیودها، رگولاتور ولتاژ، بلبرینگ ها و آرماتور می شود.
4. تعمیر یا تعویض دینام: پس از عیب یابی دقیق، مکانیک می تواند اقدام به تعمیر یا تعویض دینام نماید. تعمیر آلترناتور در برخی موارد امکان پذیر است، اما در صورت خرابیِ شدید یا فرسودگی اجزا، تعویض دینام تنها راه حل خواهد بود.
5. نکاتی در مورد تعمیر این قطعه: با توجه به پیچیدگی و پر اهمیت بودن این قطعه در تامین برق و امنیت ماشین؛ تعمیر دینام باید حتما توسط یک مکانیک کاربلد و با تجربه و با بهره گیری از قطعات یدکی با کیفیت بالا انجام شود. به علاوه؛ پس از تعمیر آلترناتور، باید مجددا با استفاده از روش هایی مثلِ تست ولتاژ باتری؛ عملکرد صحیحِ دینام مورد بررسی قرار گیرد.

پیشگیری از خراب شدن دینام

با انجام اقدامات پیشگیرانه و هوشمندانه می توان احتمالِ از کار افتادن و صدمه دیدنِ دینام را به طور قابل توجهی کاهش داد. برخی از مهم ترین این اقدامات عبارت اند از:

• بررسی و تعویض تسمه دینام: باید به طور مرتب وضعیت تسمه دینام را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید. علائم فرسودگی تسمه آلترناتور عبارت اند از: ترک خوردگی، ساییدگی، براق شدن و شل شدن.
• کنترل ولتاژ باتری: اگر ولتاژ باتری پایین تر از حد نرمال باشد، باید برای رفع مشکل اقدام کنید. علل احتمالی پایین بودن ولتاژ باتری عبارت اند از: ضعف باتری، خراب شدنِ دینام، مشکلات سیستم شارژ و نشت جریان الکتریکی.
• جلوگیری از اضافه بار دینام: استفاده همزمان از چندین وسیله برقی پر قدرت به دینام فشار زیادی وارد می کند. به خصوص در دور موتور پایین، از روشن کردن همزمان چندین وسیله برقی پر قدرت خودداری کنید.
• محافظت در برابر گرما: گرمای بیش از حد به دینام آسیب می رساند؛ بنابراین از قرار دادن خودرو در معرض گرمای شدید برای مدت طولانی خودداری کنید.
• سرویس دوره ای دینام: آلترناتور نیز مانند سایر اجزای خودرو نیاز به سرویس دوره ای دارد؛ به همین دلیل، باید یک تعمیرکارِ ماشینِ متخصص، دینام را به طور مرتب بررسی کرده و در صورت نیاز، اقدام به تعمیر یا تعویض قطعات فرسوده نماید.
• از نصب لوازم برقی اضافی که بار و فشار زیادی بر سیستم الکتریکی خودرو تحمیل می کنند خودداری کنید.
• در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، مانند نویز و صدای غیر عادی از دینام، کم شدن نور چراغ ها یا مشکل در عملکرد سیستم های الکتریکی، در اسرع وقت به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید.

با انجام این اقدامات پیشگیرانه و توجه به علائم هشدار دهنده، می توانید از سلامت دینام خودروی خود محافظت کرده و از بروز مشکلات و هزینه های اضافی جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که آلترناتور یکی از اجزای ضروری و پر اهمیتِ سیستم الکتریکی خودرو است و سلامت آن برای عملکرد صحیح و ایمن خودرو ضروری است.