همه نکات مهم اپرچر و دریچه دیافراگم دوربین عکاسی
تیغه های دیافراگم دوربین هر چقدر بسته تر باشند بیشتر جلوی عبور نور را می گیرند. پس وظیفه خود تیغه ها جلوگیری از عبور نور و رسیدن آنها به داخل دوربین است و روزنه ای که وسط تیغه ها تشکیل می شود وظیفه عبور دادن نور را دارد. این روزنه ای که تشکیل می شود، اپرچر نام دارد و از آنجاییکه در عکاسی با میزان نور ورودی به دوربین سروکار داریم بهتر بگوییم که اپرچر را تنظیم می کنیم و نه دیافراگم را که وظیفه اش جلوگیری از عبور نور است. این مقاله همه نکات دیافگرام و اپرچر را توضیح می دهد.
در مقاله ” دوربین عکاسی چگونه کار می کند ” گفته شد که نور، زمانی که میخواهد از لنز عبور کند و به بدنه دوربین وارد شود باید از یک روزنه عبور کند که اندازه این روزنه را ما تعیین می کنیم. این روزنه توسط تیغه هایی ایجاد می شود که داخل لنز دوربین جای گرفته است. وظیفه این تیغه ها این است که مقدار نور عبوری از لنز را کنترل کند. مسلما هر چقدر اندازه این روزنه بزرگتر باشد یعنی تیغه ها باز تر باشند نور عکس نیز بیشتر می شود و هر چقدر تیغه ها بسته تر باشند و اندازه روزنه کوچیکتر باشد نور عکس نیزکمتر میشود.
اگر بخواهیم در دنیای واقعی یک مثال بزنیم می توانیم پرده های یک پنجره را مثال زد. فرض کنید پرده پنجره را مقدار کمی کنار می زنید و اتاق یک مقدار روشن تر می شود؛ اما اگر پرده پنجره را کاملا کنار بزنید اتاق کاملا روشن تر می شود. چشم ما نیز دارای یک دریچه دیافراگم به اسم مردمک است. اگر دقت کرده باشید زمانیکه از یک محیط کم نور وارد یک محیط پر نور می شوید برای لحظاتی چشممان زده می شود و تا چند ثانیه نمی توانیم همه جا را خوب ببینیم. این چند ثانیه همان زمانی است که مردمک چشم در حال کوچیک شدن است تا نور کمتری وارد چشم شده و چشم اذیت نشود. و بر عکس زمانی که از یک محیط پرنور داخل یک محیط کم نور شویم در لحظات اول همه جا به نظر تاریک می رسد و خوب نمی توانیم همه چیز را ببینیم. اما بعد از گذشت چند ثانیه مردمک چشم بازتر می شود تا نور بیشتری وارد چشم شود و بتوانیم به خوبی همه جا را ببینیم.
گفتیم که تیغه های دیافراگم هر چقدر بسته تر باشند بیشتر جلوی عبور نور را می گیرند. پس وظیفه خود تیغه ها جلوگیری از عبور نور و رسیدن آنها به داخل دوربین است و روزنه ای که وسط تیغه ها تشکیل می شود وظیفه عبور دادن نور را دارد. این روزنه ای که تشکیل می شود، اپرچر نام دارد و از آنجاییکه در عکاسی با میزان نور ورودی به دوربین سروکار داریم بهتر بگوییم که اپرچر را تنظیم می کنیم و نه دیافراگم را که وظیفه اش جلوگیری از عبور نور است.
در عکاسی، اپرچر با مقیاسی به نام f-stop یا f number اندازه گیری می شود. به این معنا که از یک سری اعداد کمک گرفته می شود تا مشخص شود که اپرچر چه میزان باز یا بسته است. هر چقدر عدد f کوچیکتر باشد به این معناست که اپرچر یا تیغه های دیافراگم بازتر شده است. و هر چقدر عدد f بزرگتر باشد یعنی تیغه ها بسته تر و اپرچر کوچیکتر است و نور کمتری وارد دوربین می شود.
اعداد f از کجا شروع و به کجا ختم می شوند و در هر لنزی به چه صورت است؟ عددی که روی لنز دوربین نوشته می شود نشانگر بزرگترین و بازترین اپرچر دوربین است. مثلا در تصویر زیر یک لنز 16 میلی متری f 1.4 را مشاهده می کنید. به این معنا که بازترین حالت اپرچر لنز 1.4 است. در حالتی که اپرچر در بزگترین حالت و بازترین حالت خودش قرار بگیرد تیغه ها کاملا کنار رفته و اندازه اپرچر در واقع اندازه قطر داخلی لنز است.
مسلما لنز دوربین هر چقدر اپرچر بازتری داشته باشد بهتر است چرا که نور بیشتری را وارد لنز می شود و در شرایطی که نور به اندازه کافی وجود نداشته ابشد می توانیم عملکرد بهتری را از دوربین بگیریم. اما باید در نظر داشته باشید لنزهایی که اپرچر بزرگتری دارند معمولا قیمت بالاتری نیز دارند.
بسته ترین و کوچکترین اپرچر روی لنز نوشته نمی شود و برای دانستن آن باید به مشخصات لنز مراجعه کنید و یا اینکه در دوربین امتحان کنید. معمولا بسته ترین حالت لنز ها 16 ، 32 ، 22 یا عددی مانند این موارد است.
عدد f-stop در لنز
بین هر کدام از اعدادی که در تصویر زیر می بینید یک استاپ نوری فاصله است. استاپ نوری واحد اندازه گیری نور در عکاسی است. اگر ما نور را یک استاپ افزایش دهیم به این معناست که نور دو برابر شده و برعکس اگر نور را یک استاپ کاهش دهیم به این معناست که نور نصف شده است. برای مثال اگر اپرچر را از 2.8 به 4 برسانیم نور تصویر نصف می شود چون از 2 تا 4 فقط یک استاپ فاصله است. و همچنین اگر اپرچر را از 4 به 2.8 برسانیم نور تصویر دو برابر می شود چون از 4 به 2.8 هم یک استاپ فاصله است.
ممکن است هنگام تنظیم کردن اپرچر در دوربین با اعدادی غیر از این ها نیز برخورد داشته باشید. این بخاطر این است که دوربین به شما اجازه میدهد تا نور را به فاصله یک سوم استاپ نیز تنظیم کنید و بتوانید کنترل بیشتری روی نور داشته باشید. یعنی بجای اینکه بعد از 2.8 عدد 4 باشد اول 3.2 سپس 3.5 و سپس عدد 4 را می بینید. بنابراین می توانید به فاصله یک سوم استاپ نور را کم و زیاد کنید.
برای حفظ کردن این اعداد، اگر دقت کنید متوجه می شوید که هر کدام از این عددها حاصل دو برابر شدن دو عدد قبل خود هستند. و اگر فقط 1.4 و 2 را به خاطر داشته باشید با یک محاسبه سرانگشتی به باقی عددها هم دست پیدا می کنید. به تصویر زیر دقت کنید اگر 1.4 دو برابر شود 2.8 و اگر دو برابر 2 برابر است با 4. دو برابر 2.8 برابر است با 5.6 و دو برابر 4 برابر است با 8. و باقی اعداد f-stop ها را به همین ترتیب می توان بدست آورد.
ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که آیا از 1.4 بازتر وجود ندارد؟ اعداد کوچکتر از 1.4 نیز وجود دارد اما تعداد لنز هایی که اپرچر آنها از ¼ بزرگتر است محدود هستند. برای مثال برخی دوربین های کنون لنزهایی با اپرچر ½ دارند. مانند 85 میلی متر یا 50 میلی متر f1.2 . و حتی لنزهایی با f پایینتر و قیمت بالاتر نیز وجود دارند. اما باید در نظر داشته باشید که کاربرد این لنز ها محدود است و و در کل لنزهای محدودی هستند که با اپرچر های بازتر از 1/4 در بازار موجود باشند. به این دلیل که ساختن اپرچر های بزرگتر هزینه بیشتری دارند بوطوریکه یک لنز 50 میلی متر f1.4 قیمت خیلی بالاتری نسبت به یک لنز 50 میلی متر f1.8 دارد. با اینکه اختلاف اپرچر آنها حتی یک استاپ هم نیست.
نحوه تنظیمات اپرچر لنز دوربین
معمولا همه دوربین ها یک یا چند دکمه چرخنده دارند که معمولا جلوی دوربین ها ، پشت دوربین ها و در برخی موارد هم در کنار دوربین قرار دارند. اگر دوربین شما دو یا بیشتر از دو عدد دکمه چرخنده داشته باشد حتما یکی از آنها مخصوص تنظیم اپرچر است.
اما برخی از دوربین ها فقط یک دکمه چرخنده دارند و برای تنظیم اپرچر باید یک دکمه را نه دارید و سپس دکمه چرخنده را بچرخانید تا اپرچر تغییر کند. بسیاری از مدل های دوربین های نیکون و کنون نیز تنظیمات لمسی دارند و با استفاده از صفحه نمایش و لمس آن می توانید تنظیمات اپرچر را انجام دهید.
این توضیحات تمام نکاتی است که برای شروع عکاسی لازم است در مورد عملکرد اپرچر بدانید. اما چند نکته مهم وجود دارند که حتما باید به آنها توجه داشته باشید:
- معمولا بازترین و بسته ترین اپرچر ها در همه لنز ها شارپنس (sharpness) حداکثری را نمی دهند و در برخی از لنزها خصوصا لنزهای قدیمی تراصلا شارپ نیستند. اگر چه اپرچرهای کاملا باز و بسته در لنزهای به روزتر و جدید تر شارپ هستند اما شارپنس آنها نسبت به اپرچر های میانه کمتر است.
- در واید ترین و بزگتری حالت اپرچر بسیاری از لنزها، گوشه های تصویر دچار وینیت (Vignette) یا کاهش اشباع رنگ در حاشیه های تصویرمی شود. می توانید به صورت نرم افزاری این مشکل را رفع کنید و یا این که می توانید یک یا دو استاپ اپرچر را ببندید تا وینیت هم برطرف شود.
- یکی از مهمترین تاثیرات اپرچر روی عکس تغییر عمق میدان است. از آنجاییکه موارد زیادی هستند که روی عمق میدان تاثیر دارند و این نوشته در مورد اپرچر است ، بحث عمق میدان را را در یک مقاله دیگر بصورت مفصل تر باز می کنیم. خیلی ساده به عمق میدان اشاره کنیم که هرچقدر اپرچر بازتر و بزرگتر باشد پس زمینه تصویر محوتر می شود و هر چقدر اپرچر بسته تر باشد پس زمینه واضح تری خواهید داشت. البته این تعریف یک تعریف علمی و اصولی نیست اما از انجاییکه این نوشته به ویژگی های اپرچر پرداخته است، در همین حد خیلی ساده به موضوع عمق میدان اشاره شد و در مقاله عمق میدان کامل به این موضوع خواهیم پرداخت. همچنین در مقالات بعدی به دومین ضلع مثلث نوری یعنی سرعت شاتر می پردازیم که پیشنهاد می شود از دست ندید.
آموزشگاه فن و کار در دپارتمان هنر خود دوره های تخصصی آموزش عکاسی را برای علاقمندان این حرفه در سه شاخه عکاسی دیجیتال، عکاسی تبلیغاتی و عکاسی آتلیه برگزار می کند. همچنین از دیگر دوره های تخصصی این دپارتمان می توان دوره آموزش نورپردازی ، آموزش طراحی صحنه ، آموزش فیلمبرداری و… را نام برد. تمامی دوره ها از مبتدی تا پیشرفته و بصورت عملی در کارگاههای مجهز برگزار می شود. پس از اتمام دوره مدرک فنی حرفه ای با اعتبار بین المللی به کارآموزان اعطا می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان از طریق شماره 02191009433 با ما تماس بگیرید.