انواع سبک ها و ژانرهای عکاسی

عکاسی، هنر و مهارتی است که مرزهای آن فراتر از ثبت لحظات خوش و غم انگیز و به یاد ماندنی است و بدون شک دریچه ای به سوی دنیای خلاقیت و بیان بصری برای هنرمندان این عرصه به شمار می آید. به عبارت دیگر؛ هر عکاس، با دوربین خود قلم مویی در دست دارد و با نور و سایه، بوم نقاشی خود را رنگ می کند. اما این دنیای رنگارنگ، مملو از سبک ها و ژانرهای متنوعی است که هر کدام، داستانی منحصر به فرد را روایت می کنند و آنقدر وسیع هستند که هر کدام در دوره های آموزش عکاسی جداگانه ای تدریس می شوند. با آموزشگاه فن و کار در این مقاله آموزشی همراه باشید تا شما را با انواع سبک های جهانی عکاسی و ویژگی های متمایز کننده هر کدام از آن ها آشنا کنیم.

دسته بندی ژانرهای مختلف عکاسی

دنیای عکاسی دنیایی وسیع و متنوع است که از ژانرها و سوژه های مختلفی تشکیل شده است. هر ژانر ویژگی ها و جذابیت های خاص خود را دارد و به نوعی داستان و پیامی را به مخاطب منتقل می کند. در ادامه به دسته بندی برخی از محبوب ترین سبک های عکس برداری با در نظر گرفتن فاکتورهای گوناگون می پردازیم:

• بر اساس موضوع مانند عکاسی منظره، حیات وحش، پرتره، ورزشی، نجومی، خیابانی، مد و استایل، معماری، صنعتی، ماکرو، طبیعت بی جان و …
• با توجه به تکنیک از جمله عکاسی سیاه و سفید، HDR ، پانوراما، 360 درجه، مادون قرمز، لانگ اکسپوژر و …
• بر مبنای خلاقیت و نوآوری مثل عکاسی مفهومی، انتزاعی، فاین آرت و …
• با تمرکز بر کاربردها از قبیل عکاسی خبری، تبلیغاتی، مستند، پزشکی، علمی و …

در بخش بعدی هر یک از این دسته بندی ها را با دقت و جزئی نگری بیشتری بررسی کرده و در مورد ویژگی های فنی و هنری و سوژه های مورد نظر در هر یک از این سبک ها بیشتر توضیح خواهیم داد.

سبک های عکاسی بر اساس موضوع و سوژه

در دنیای وسیع و بی پایانِ عکاسی؛ هر هنرمندی با نگاهی منحصر به فرد، سوژه های مورد علاقه خود را به تصویر می کشد؛ به همین دلیل، یکی از بهترین راه های دسته بندی این دنیای گسترده، بر اساس موضوع و سوژه است. در این روشِ تقسیم بندی، شاهد سبک های متعددی هستیم که هر کدام، زیبایی ها و چالش های ویژه خود را دارند و ما در ادامه به معرفی مختصر آن ها خواهیم پرداخت:

• عکس برداری با سوژه منظره و حیات وحش، داستانی از بقا و زندگی و دگرگونی در دنیای طبیعت را روایت می کند. لنز دوربین، راوی و تصویرگرِ لحظه های شکار، مهاجرت و زندگی روزمره حیوانات و گیاهان و درختان و تغییر مناظر در فصول مختلف سال است و این قدرت را دارد که مخاطب را با خود به سفری شگفت انگیز در دنیای ناشناخته طبیعت ببرد.
• عکاسی پرتره، به دنبال ثبت هویت و احساسات و عقاید سوژه های خود است. در این سبک، عکاس با نورپردازی و بهره گیری از ژست های مناسب، تصویری ماندگار از یک انسان عادی و یا مشهور و محبوب را خلق می کند؛ گویی هر پرتره، دریچه ای به سوی روح و روان سوژه است.
• عکس برداری ورزشی، هیجان و پویایی را به شیوه ای خیره کننده به تصویر می کشد. هنرمند با ثبت حرکات سریع و لحظات حساس ورزشی، شور و اشتیاق و هیجان حاکم بر این وقایع را به مخاطب منتقل می کند؛ گویا هر عکس ورزشی، داستانی از تلاش، رقابت، پیروزی و شکست را روایت می کند.
• عکاسی نجومی، بدون شک قادر است رازهای آسمان شب را برای اهل زمین فاش کند. دوربین عکاسی، با ثبت ستارگان، سیارات و کهکشان ها، عظمت و زیبایی کیهان را به تصویر می کشد؛ به گونه ای که هر عکس، دریچه ای به سوی دنیای ناشناخته و شگفت انگیز فضا است.
• عکس برداری خیابانی، داستانی از زندگی روزمره را در قاب تصویر ثبت می کند. عکاس با گشت و گذار در خیابان ها و محله های مختلف شهر یا روستای مورد نظرش، لحظات ناب و گذرا را شکار می کند و تصویری واقعی و در عین حال جذاب و متفاوت از جامعه را به مخاطب ارائه می دهد.
• عکاسی مد و استایل، دنیای فشن و زیبایی های خاص آن را به نمایش می گذارد. هنرمند با به تصویر کشیدن لباس ها، مدل ها و اکسسوری ها، ترندهای جدید دنیای مد را به شکلی جذاب و نوین به مخاطب معرفی می کند.
• عکس برداری معماری، عظمت و زیبایی بناهای تاریخی و یا مدرن را به رخ مخاطبانش می کشد. عکاس با استفاده از تکنیک های خاص و ماهرانه؛ خطوط، اشکال و جزئیات معماری را به شیوه ای برجسته نمایان نموده و تصویری ماندگار از یک اثر هنری خلق می کند.
• عکاسی صنعتی، به ثبت فرآیندها و تجهیزات صنعتی می پردازد. در این سبک، هنرمند با به تصویر کشیدن خطوط تولید محصولات متنوع و تجهیزات و ماشین آلات و کارگران، تصویری از دنیای صنعت را به مخاطب ارائه می دهد.
• عکس برداری ماکرو، دنیای شگفت انگیز موجودات ریز را به نمایش می گذارد. عکاس با بزرگنمایی سوژه های کوچک، جزئیات و ظرافت های پنهان از دید آن ها را آشکار می کند.
• عکاسی طبیعت بی جان، همان طور که از نام آن پیداست؛ به خلق تصاویری از اشیاء بی جان می پردازد. هنرمند با چیدمان و نورپردازی مناسب، اشیاء را به گونه ای به تصویر می کشد که حسی از اصالت، زیبایی و آرامش را به مخاطب القا می کند.

ژانرهای عکاسی با توجه به تکنیک ها

در کنار ژانرهای مختلف عکاسی که هر کدام به سوژه های خاصی می پردازند، تکنیک های متعددی نیز وجود دارند که به عکاسان در خلق تصاویر منحصر به فرد و بیان ایده های خود کمک می کنند. در این بخش به بررسی تعدادی از سبک های عکاسی بر پایه تکنیک های به کار رفته در آن ها می پردازیم:

• عکاسی سیاه و سفید: این سبک که قدمتی به اندازه تاریخ عکاسی دارد، با حذف رنگ از تصاویر، تمرکز را بر روی نور، سایه، بافت و فرم سوژه معطوف می کند. این ژانر عکاسی می تواند حسی از نوستالژی، غم، رمز و راز یا قدرت را به تصاویر القا کند.
• عکس برداری HDR: این تکنیک با ترکیب چند عکس با نوردهی های مختلف، تصویری با جزئیات دقیق در سایه ها و نواحی روشن ایجاد می کند. عکاسی اچ دی آر به منظور ثبت تصاویر مناظر، معماری و سوژه هایی که دارای کنتراست بالا هستند، مناسب است.
• عکاسی پانوراما: در این روش، با عکس برداری از چندین عکس متوالی و سپس ترکیب آن ها، تصویری عریض و با زاویه دید گسترده ایجاد می شود. این سبک عکاسی برای ثبت مناظر وسیع، خطوط افق و فضاهای داخلی بزرگ کاربرد دارد.
• عکس برداری 360 درجه: این سبک با استفاده از دوربین های خاص یا با چرخاندن دوربین در جهات مختلف و ترکیب تصاویر، تصویری کروی و 360 درجه از محیط اطراف ایجاد می کند. این ژانر عکاسی به جهتِ ثبت تصاویر غوطه ور و ایجاد تجربه ای واقع گرایانه از فضاهای مختلف به کار می رود.
• عکاسی مادون قرمز: در این تکنیک، از طیف مادون قرمز نور برای ثبت تصاویر استفاده می شود. این تکنیک به عکاسان امکان می دهد تا تصاویری را ثبت کنند که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیستند. عکاسی به سبک مادون قرمز در موارد مختلفی مانند عکاسی نجومی، پزشکی و صنعتی استفاده می شود.
• عکس برداری لانگ اکسپوژر: در این سبک، با استفاده از سرعت شاتر پایین، تصویری تار و محو از سوژه های متحرک ایجاد می شود. این شیوه عکاسی با هدفِ ثبت حرکات آب، نور و ابرها مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند حسی از پویایی و گذر زمان را به تصاویر القا کند.

سبک های عکاسی بر مبنای خلاقیت و نوآوری

عکاسی هنری پویا و منعطف است که در آن، خلاقیت و نوآوری نقشی اساسی ایفا می کنند. به عبارت دیگر؛ عکاسان با عبور از مرزهای حاکم بر ژانرهای سنتی؛ سبک های جدید و نوآورانه ای را خلق می کنند که به واسطه آن، دیدگاه های منحصر به فرد خود را به تصویر می کشند. در این میان، عکاسی مفهومی، انتزاعی و فاین آرت به عنوان نمونه هایی برجسته و شناخته شده از این خلاقیت و نوآوری در نظر گرفته می شوند که در ادامه به توضیح مختصر آن ها خواهیم پرداخت:

• عکاسی مفهومی به جای این که صرفا به ثبت تصاویر بپردازد، به دنبال انتقال مفاهیم و ایده هایی عمیق تر است. در این سبک، عکاس از عناصر بصری به عنوان ابزاری برای بیان داستان، برانگیختن احساسات و به چالش کشیدن تفکر مخاطب استفاده می کند. عکاسی به سبک مفهومی می تواند از طریق تصاویر سورئال، نمادین یا چیدمان های عجیب و غریب، مفاهیم پیچیده را به شکلی قابل فهم و جذاب ارائه دهد.
• عکس برداری انتزاعی، دنیای واقعی را به شکلی غیرقابل تشخیص و نوین به تصویر می کشد. در این ژانر، تمرکز بر روی فرم، رنگ، نور و بافت است و از سوژه های آشنا به شکلی جدید و ناآشنا استفاده می شود. عکاسی به سبک انتزاعی به مخاطب اجازه می دهد تا تفاسیر و برداشت های ذهنی خود را از تصاویر داشته باشد و به گونه ای، از طریق آن ها به دنیای درون خود سفر کند.
• عکاسی فاین آرت، به عنوان نوعی از عکاسی خلاقانه، بر روی ارزش هنری تصاویر تمرکز دارد. در این سبک، عکاس از تکنیک های مختلف عکاسی و چاپ برای خلق آثاری بدیع و منحصر به فرد استفاده می کند. عکاسی به روش فاین آرت می تواند شامل ژانرهای مختلفی از جمله عکاسی پرتره، منظره، طبیعت بی جان و … باشد؛ اما وجه تمایز آن، نگاه هنری و خلاقانه عکاس به سوژه است.

ژانرهای عکاسی با تمرکز بر کاربردها

بدون شک می توانیم بگوییم؛ عکاسی، مانند پلی به سوی دنیای علم و دانش و ابزاری قدرتمند برای ثبت دقیق دیتاها و انتقال اطلاعات در حوزه های مختلف عمل می کند. از عکاسی خبری گرفته تا عکاسی علمی و پزشکی، هر ژانر داستانی را روایت می کند و دریچه ای نو به سوی شناخت و درک عمیق تر دنیای پیرامون مان می گشاید. سبک های مختلف عکاسی را با توجه به کاربرد آن ها در صنایع گوناگون می توان به دسته های زیر تقسیم بندی نمود:

• عکاسی خبری: در این ژانر، عکاسان با ثبت وقایع و رویدادهای جاری، تاریخ را در قاب تصویر ثبت می کنند. از جنگ و صلح تا سیاست و اجتماع، عکاسی سبک خبری؛ سندی دیداری و بصری از جهان معاصر ارائه می دهد و به عنوان ابزاری قدرتمند برای اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به جامعه عمل می کند.
• عکس برداری تبلیغاتی: این سبک بر جنبه های بصری و مادی کالاها و خدمات تمرکز دارد و با خلق تصاویری جذاب و ترغیب کننده، به دنبال جلب نظر مخاطبان و افزایش فروش است. عکاسی با هدف تبلیغاتی، خلاقیت و نوآوری را چاشنی کار خود می کند تا بتواند در دنیای پر رقابت امروز، برندها را از یکدیگر متمایز سازد.
• عکاسی مستند: در جایگاه یک راوی و شاهد بی طرف، به دنبال ثبت واقعیت ها بدون هیچ گونه دخل و تصرفی است. عکاسان مستند با به تصویر کشیدن مسائل طبیعی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی؛ به درک عمیق تر مخاطبان از چالش ها و معضلات دنیای واقعی کمک می کنند.
• عکس برداری پزشکی: در این ژانر، عکاسی به عنوان ابزاری تشخیصی و درمانی در خدمت علم پزشکی قرار می گیرد. از عکس برداری از بافت ها و اندام های داخلی بدن گرفته تا ثبت تصاویر مراحل جراحی؛ عکاسی سبک پزشکی نقشی حیاتی در ارتقای کیفیت مراقبت های بهداشتی و درمانی ایفا می کند.
• عکاسی علمی: جهان شگفت انگیز علم را به تصویر می کشد و با ثبت پدیده ها و اکتشافات علمی، به درک و فهم عمیق تر انسان از دنیای پیرامونش کمک می کند. از عکس برداری از اعماق فضا تا ثبت تصاویر میکروسکوپی، عکاسی ژانر علمی دریچه ای نو به سوی دنیای اسرارآمیز علم و دانش می گشاید.

در انتها به شما خوانندگان محترم توصیه می کنیم برای یادگیری انواع روش ها و سبک های عکس برداری از سوژه ها و رویدادهای متنوع در دوره های تخصصی عکاسی آموزشگاه فن و کار شرکت نمایید. ما در این دوره با تقسیم بندی هنر ثبت تصاویر به سه دسته اصلی (شامل عکاسی دیجیتال، پرتره و صنعتی) سعی کرده ایم تا صفر تا صد مهارت ها و تکنیک های لازم برای عکاسی در سبک های گوناگون را به شرکت کنندگان آموزش دهیم. برخی دیگر از دوره های دپارتمان هنر در این مجموعه شامل آموزش فیلمبرداری ، آموزش نورپردازی  در عکاسی و فیلمبرداری، آموزش طراحی صحنه و… می باشد. برای مشاهده سایر دوره های مرتبط به صفحه دپارتمان هنر در سایت مراجعه کنید.