عیب یابی یخچال های خانگی

با خواندن این نوشته متوجه خواهید شد علت ها و دلایل ایجاد مشکلات در یخچال های خانگی چه چیزهایی هستند، علائم را بررسی کنید، برخی از علت های احتمالی عیوب یخچال را شناسایی کنید و روشهای عیب یابی و نحوه تعمیر و رفع ایرادات یخچال را بشناسید.

دوره آموزش تعمیرات یخچال در آموزشگاه فن و کار بخشی از دوره جامع آموزش تعمیرات لوازم خانگی می باشد. در این دوره جامع، صفر تا صد عیب یابی و تعمیر مکانیک و الکترونیک انواع مختلف وسایل خانگی بزرگ و کوچک بصورت عملی در کارگاههای مجهز آموزش داده می شود. برای مشاهده سرفصل ها و جرئیات بیشتر دوره لوازم خانگی روی تصویر زیر کلیک نمایید:

با اتصال دو شاخه یخچال به پریز، فیوز برق منزل را قطع می کند

علت 1: یخچال دچار اتصال بدنه شدید شده است

قبل از هر چیز لازم است اشاره شود که عیب فوق تنها در یخچال هایی به وقوع خواهد پیوست که مجهز به اِرت شده اند و در واقع برخورد فاز راه یافته به بدنه  با نول (ارت) موجب تحریک و قطع فیوز شده است. جهت حصول اطمینان می توانید ارت را از بدنه یخچال جدا و سپس دو شاخه را به برق متصل نمایید. لازم است در حال انجام این عمل از بدنه یخچال فاصله داشته باشید. اگر بدون ارت، فیوز منزل برق را قطع نکرد، حدس شما درست بوده و یخچال اتصال بدنه شدید دارد. تا شناسایی عیب و رفع آن از اتصال مجدد دستگاه به برق خودداری کنید. برای شناسایی قطعه معیوب استفاده از چراغ سری الزامی است.

علت 2: در مدار الکتریکی دستگاه، اتصال کوتاه به وجود آمده است

معمولا یافتن نقطه اتصالی در مدار یخچال، کار چندان دشواری نیست زیرا محل اتصالی حالتی سوخته خواهد داشت و فلز اطراف آن تیره می شود که این مشخصات بر اثر وقوع جرقه اتصال کوتاه به وجود می آید. اکثر تعمیرکاران یخچال در مواقع مشابه، مجوعه سیم بندی دستگاه را تجدید می کنند تا احتمال بروز مجدد عیب در نقطه دیگری از مدار بر اثر فرسوده بودن هادی ها، از بین برود.

علت 3: موتور کاملا سوخته است

بر اثر بروز اتصال حلقه و کلاف شدید در موتور، مقاومت به حدی افت می کند که زیمنه برای اتصال کوتاه فراهم می آید. البته باید در نظر داشت که موتور به یکباره دچار این مشکل نمی شود بلکه مدتی قبل از بروز عیب فوق علائمی چون زیر بار خوابیدن موتور، استارت های پی در پی و تحریک اورلود، داغ شدن بدنه موتور و حتی اتصال بدنه یخچالف دیده خواهد شد.

به محض باز شدن درب یخچال، فیوز منزل برق را قطع می کند

علت: مشکل در مدار لامپ روشنایی یخچال است

یا سیم های مدار لامپ کاملا فرسوده شده اند که باید تجدید شوند و یا در سرپیچ لامپ، اتصالی وجود دارد که باید ابتدا دو شاخه را از برق جدا ساخته و سپس به بررسی سرپیچ بپردازید. اگر قبل از اتصال دو شاخه به برق، مدار را تجدید سیم بندی نموده اید و پس از پایان کار، مشکل فوق بروز نموده است، قطعا در سیم بندی مدار مرتکب اشتباه شده اید. یک بار دیگر مدار روشنایی یخچال را مورد بررسی قرار دهید.

یخچال ظاهرا مشکل ندارد اما از اواپریتور (جایخی) قطرات آب می ریزد

علت 1: ترموستات بر روی دمای مناسب تنظیم نشده است

اگر ترموستات بر روی دمای مناسب قرار نگیرد، مدت کار کمپرسور و ایجاد سرمای مناسب در محیط یخچال به هیپ وجه کافی نبوده و در زمان استراحت کمپرسور، یخ های اطراف اواپریتور ذوب شده و مشکل فوق به وجود می آید. لازم است دمای ترموستات را قدری افزایش دهید.

علت 2: زمان استراحت ترموستات بسیار زیاد است

بر اثر تضعیف شدن فنر ترموستات، مدت استراحت آن افزایش یافته و در این مدت یخ های اواپریتور ذوب خواهد شد. نیاز است ترموسات را تعویض نمایید.

امروزه اغلب تعمیرکاران، تمایلی به تنظیم ترموسات از خود نشان نمی دهند و در این گونه موارد سریعا نسبت به تعویض ترموستات اقدام می کنند زیرا صحت کار این قطعه در سرماسازی و عمر مفید کمپرسور بسیار با اهمیت است. از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که پس از تنظیم، بار دیگر و حتی به شکلی دیگر دچار مشکل شود و این بار موتور مورد تهدید قرار گیرد که تجدید سیم پیچی موتور و شارژ گاز، هزینه ای به مراتب بیشتر از تعویض ترموستات را در برخواهد داشت.

یخچال روشن نمی شود

علت 1: پریز برق ندارد

توسط مولتی متر (رنج 250 ولت جریان متناوب ) پریز را مورد آزمایش قرار دهید و اگر مشکل از آن است سریع به رفع عیب بپردازید.

علت 2: دوشاخه و سیم رابط معیوب است

اگر دو شاخه را می توان باز نمود، بهتر است ابتدا به بررسی آن بپردازید و در غیر اینصورت می توانید ورودی فاز و نول در ترمینال اصلی را به یکدیگر گره زده و سپس اهم متر را (رنج r*1) به دو شاخه متصل نمایید. در صورت سالم بودن دو شاخه و سیم رابط، عقربه منحرف شده و اهم ناچیزی را نشان می دهد. عدم انحراف عقربه به معنی قطع ارتباط در دو شاخه و یا سیم رابط است که باید هر یک را جداگانه بررسی کنید تا عیب مشخص شود.

علت 3: ترموستات یخچال عمل نمی کند

مدار الکتریکی یخچال مدار در عموم یخچال ها با اندکی تفاوت رعایت می شود. در این مدار، فاز وارد ترموستات شده و از آن جا به سمت موتور (کمپرسور) ارسال می شود. اگر ترموستات عمل نکند (خراب باشد) یخچال روشن نخواهد شد، به همین جهت لازم است قبل از هر عمل دیگر (پس از بررسی پریز – دوشاخه و سیم رابط ) صحت عملکرد آن بررسی شود.

یخچال را از برق جدا نموده و به آرامی ترموستات را از محل خود خارج نمایید. خروج ترموستات از محل استقرارش می بایست به آرامی انجام شود در غیر این صورت ممکن است لوله مویی آسیب دیده و گاز دورن ترموستات تخلیه شود.

در صورت تخلیه گاز ترموستات (و در صورت سالم بودن کلید)، تعویض آن الزامیست زیرا عمل اتومات را انجام نخواهد داد.

بعد از خروج ترموستات، فیش های آن را جدا و سپس رابط های آومتر (مولتی متر) را به ان متصل کنید. (بهترین رنج جهت تست کلید ترموستات R*1 است). با حرکت ولوم در جهت عقربه های ساعت عقربه منحرف شده و به سمت صفر میل می کند و با حرکت ولوم در جهت خلاف عقربه ساعت، علاوه بر شنیده شدن صدای قطع کلید، عقربه به سمت بی نهایت (∞) بازگسته و متوقف می شود. اگر با حرکت ولوم در هر دو جهت، حرکتی از عقربه دیده نشود، ترموستات باید تعویض شود.

علت 4: اورلود خراب است

جایگاه اورلود در مدار الکتریکی یخچال، عموما سر راه نول کمپرسور است. بدیهی است در صورت عدم ارتباط کنتاکت های داخل اورلود با یکدیگر، کمپرسور روشن نخواهد شد. پس از قطع برق یخچال، اورلود را که معمولا در کنار کمپرسور قرار دارد خارج نموده و رابط های آن را جدا کنید. سپس رابط های مولتی متر را به پایه های اورلود متصل نمایید. در صورت سالم بودن آن، عقربه اهم متر (R*1) منحرف شده و اهم ناچیزی را نشان می دهد و اگر عقربه منحرف نشد لازم است اورلود را با نوع مشابه آن تعویض نمایید. منظور از از نوع مشابه، اورلودی است که دارای همان اعداد و ارقام نوشته شده بر روی اورلود معیوب است.

علت 5: سیم پیچ رله استارت قطع شده است

سیم پیچ رله استارت با سیم پیچ اصلی موتور یخچال به حالت سری قرار دارد. اگر سیم پیچ رله قطع شود، در واقع به موتور فاز نرسیده و طبیعی است که با حرکت ولوم ترموستات، کمپرسور هیچ عکس العملی از خود نشان ندهد.

در حالت عادی 2 کنتاکت از مجموعه 3 کنتاکت رله استارت به یکدیگر متصل هستند که این ارتباط توسط مولتی متر (R*1) به راحتی دیده می شود. پس از وارو نمودن رله، اهرم به سمت بالا حرکت کرده و ارتباط یکی از دو کنتاکت قبل با کنتاکت سوم برقرار خواهد شد که البته این حالت توسط خود رله صورت می گیرد. در حال حاضر، مهم ارتباط کنتاکت های A و B است که اگر این ارتباط برقرار نباشد، رله معیوب بوده و باید آن را با نوع مشابه اش تعویض نمود.

علت 6: موتور کامل سوخته است.

آسیب جدی موتورهای الکتریکی هموراه پس از بروز معایب جزئی در آن ها صورت می گیرد. اتصال حلقه و کلاف در مقدمه، موجب افزایش جریان دریافتی می شود و در صورت عدم حساسیت اورلود، جریان اضافی، حرارات داخلی کمپرسور را افزایش داده و زمینه را جهت اتصالی سایر حلقه ها فراهم می آورد. به تدریج آسیب جدی بر موتور وارد می آید و اکثر کلاف ها قطع می شوند. در این حالت دیگر کمپرسور با اتصال برق عکس العملی از خود نشان نخواهد داد. البته باید ذکر شود که موتور ها همواره قبل از رسیدن به عیب مذکور علائم خاصی چون داغ شدن بدنه، عدم قدرت کافی، تحریک مداوم اورلود، اتصال بدنه و حتی در مواردی اتصال کوتاه را از خود نشان می دهند.

برای تست موتور می توانید از یک کلید و یک شستی استفاده کنید. از آنجا که دیگر رله در مدار نیست پس از بستن کلید B₁ برای یک لحظه شستی B₂ را فشار دهید و سپس آن را رها کنید. در واقع شما پس از سیم پیچ اصلی برای چند ثانیه سیم پیچی کمکی را نیز وارد مدار نموده اید. اگر کمپرسور شروع به کار نمود، عیب از رله یا قطعات دیگر است و در غیر این صورت حدس شما در مورد موتور کاملا صحیح بوده است و باید آن را تجدید سیم پیچی و یا تعویض نمود.

علت 7: یکی از سی های اصلی مدار قطع و یا از محل اتصال خود خارج شده است

در تعمیر لوازم خانگی، با موارد متعددی مواجه می شوید که عدم کارکرد وسیله برقی، صرفا به وسیله قطع ارتباط یک سیم از محل اصلی خود صورت گرفته که تعمیر وسیله در ذین گونه موارد بسیار ساده است. کافی است سیم جدا شده از مدار را در محل اصلی خود مستقر نمایید.

در یخچال سرما وجود ندارد اما کمپرسور به طور مداوم در حال کار است اتومات هم انجام نمی شود.

علت: گاز سرما ساز تخلیه شده است

به واسطه ایجاد هر گونه حفره در مسیر چرخش گاز، عمل سرماسازی کاملا متوقف خواهد شد زیرا گاز سرما ساز (فریون) از مسیر مذکور نشت نموده و به تدریج تخلیه می شود. علت پیدایش حفره در مسیر گردش گاز عموما استفاده از چاقو یا اشیاء نوک تیز جهت خارج نموده مواد غذایی از فریزر-سقوط قالب های بزرگ یخ در اوپریتور به هنگام ذوب برفک و برخورد بدنه دستگاه بالاخص کندانسور با وسایل تیز و یا دیوار به هنگام حمل و جابجایی دستگاه است.

البته در مواردی هم دیده شده که موتور در حال کار است اما به واسطه بروز عیب در قسمت مکانیکی کمپرسور، گاز تحت فشار قرار نمی گیرد که نتیجه، همان عیب (در یخچال سرما وجود ندارد اما کمپرسور به طور مداوم در حال کار است اتومذت هم انجام نمی شود) خواهد بود. به هر حال لازم است ابتدا دستگاه به طور کامل مورد تست و نشت یابی قرار گیرد و پس از ترمیم محل آسیب دیده، ابتدا هوای درون سیستم چرخش گاز کاملا تخلیه و سپس نسبت به شارژ گاز سرماساز اقدام لازم انجام شود. البته مراحل فوق نیاز به تبحر و تخصص فراوانی دارد و بهتر است این کار را به یک تعمیرکار مجرب واگذار نمایید.

سرمایش بی از حد یخچال و عدم انجام اتومات

علت 1: مدار اشتباه است

اگر قبل از بروز عیب مذکور، نسبت به تعویض سیم های یخچال اقدام نموده اید، به طور قطع در سیم بندی مدار دچار اشتباه شده اید.لازم است یک بار دیگر به بررسی مدار بپردازید.

علت 2: کنتاکت های ترموستات به یکدیگر جوش خورده اند

ولوم را در جهت خلاف عقربه های ساعت بچرخانید. می بایست کمپرسور متوقف شود. در غیر این صورت ترموستات معیوب شده و کنتاکت ها به یکدیگر جوش خورده اند. اغلب تعمیرکاران در موارد مشابه ترموستات را تعویض می کنند.

علت 3: لوله بلوی ترموسات، از محل استقرارش جدا شده است

در رابطه با نحوه عملکرد ترموستات گازی، سرد شدن لوله بلو و تاثیر آن بر حجم گاز درون ترموستات، عامل اصلی اتومات است و برعکس اگر لوله بلو از محل اصلی خود جدا شود (در اکثر یخچال ها توسط بست لوله بلو را به جداره اواپریتور می بندند)، دیگر قادر به اثرگذاری در عمل اتومات نخواهد بود و عیب سرمای بیش از حد یخچال و عدم انجام اتومات بروز خواهد داد.

علت 4: در بدنه فانوسک ترموستات، لوله بلو یا لوله مویی حفره ای ایجاد شده

در اینصورت گاز اتر یا جیوه از ترموستات تخلیه شده و طبیعی است که در این حالت عمل اتومات به هیچ وجه عملی نخواهد بود. اگر علت های 1 ، 2 و 3 بررسی و عیب از آنها نباشد، بدون شک علت 4، علت اصلی بروز عیب (سرمای یخچال بیش از حد است و عمل اتومات انجام نمی شود) بوده در این مورد تعویض ترموستات ضروری است.

سرمایش بیش از حد و منجد شدن مواد غذایی درون یخچال

علت1: ترموستات بر روی دمای مناسب قرار نگرفته است

اگر دمای ترموستات بیش از حد لازم باشد، این عیب دیده می شود. در اکثر موراد دیده شده که در اواخر تابستان ترموستات بر روی دمای زیاد قرار می گیرد تا بتواند سرمای لازم را تولید نماید. با آغاز فصل سرما، لازم است دمای ترموستات کاهش یابد که عموما این نکته از یاد می رود و مصرف کننده با مشکل انجماد مواد غذایی درون یخچال مواجه می شود. در صورت با قرار دادن ترموستات بر روی دمای مناسب، عیب مذکور رفع خواهد شد.

علت 2: یخچال اتومات نمی کند

همانطور که در عیب (سرمای یخچال بیش از حد است و عمل اتومات انجام نمی شود) شرح داده شد، عدم اتومات یخچال می تواند به واسطه جوش خوردگی کنتاکت ها، سیم بندی اشتباه مدار یخچال، جدا شدن لوله بلو از محل استقرارش یا تخلیه گاز درون ترموستات باشد.

مشکل سر و صدای زیاد یخچال

علت 1: یخچال به حالت تراز قرار نگرفته

تراز بودن محل استقراریخچال در عملکرد صحیح آن بسیار مهم است. در غیر این صورت از کمپرسور در حال کار صدای خشنی به گوش می رسد. جهت تراز نمودن یخچال می توانید از یک لیوان که تا نصب محتوی آ است استفاده کنید. یخچال می بایست در وضعیتی قرار داشته باشد که آب دروین لیوان به هنگام قرار گرفتن بر روی یخچال در سطح صافی مستقر شود. اگر ارتفاع آب در سمتی از لیوان با قسمت های دیگر برابر نباشد، باید عمل تراز نمودن سطح یخچال را همچنان ادامه دهید تا به کیفیت مناسب دست یابید.

علت 2: پیچ های اتصال کمپرسور به شاسی یخچال محکم بسته نشده اند

بدون آن که یخچال را به حالت خوابیده قرار دهید، پیچ های اتصال را به قدر کافی محکم کنید. اگر یخچال در وضعیت خوابیده قرار گیرد، احتمالا روغن درون کمپرسور ارد مسیر گاز شده و عمل سرماسازی پس از آن مختل خواهد شد. رفع این عیب هزینه فراوانی را بر مصرف کننده تحمیل می سازد.

اواپریتور در فواصل زمانی اندک مملو از برفک می شود

علت 1: غذای گرم در یخچال قرار می گیرد

از قرار دادن غذای گرم در یخچال خودداری کنید زیرا این عمل علاوه بر ایجاد قطرات آب بر روی دیواره های اواپریتور که در نهایت به تولید برفک خواهد انجامید، مدت عملکرد کمپرسور را تا رسیدن به اتومات افزایش می دهد که این مسئله در دراز مدت، عمر مفید کمپرسور را کاهش خواهد داد.

علت 2: درب یخچال باز می ماند

کامل بسته نشدن درب یا به دلیل خراب شدن بازوها و یا به واسطه خرابی لاستیک دور درب است. در صورت خرابی لاستیک آن را تعویض کنید.

علت3: عمل دیفراست انجام نمی شود

اگر ذوب برفک قبلا توسط دیفراست یخچال انجام می شد، عدم عملکرد دیفراست را بررسی و مشکل را برطرف نمایید.

قبل از انکه کمپرسور استارت نماید (با شنیده شدن صدایی) متوقف می وشد

علت 1: برق ضعیف است

قبل از هر عملی توسط مولتی متر ولتاژ را در پریز مورد نظر اندازه گیری کنید. اگر ولتاژ از حد معینی ضعیف تر است ضمن مراجه به اداره برق منطقه، تا رفع مشکل فوق از ترانس های افزاینده ولتاژ استفاده کنید.

علت 2: اورلود خراب است

اورلود را از مدار جدا و سپس کمپرسور را به طریقه دستی راه اندازی کنید. در این حالت جریان دریافتی را توسط آمپرمتر بسنجید. اگر جریان مورد نظر بیش از جریان نوشته شده بر روی کمپرسور است باید آن را تعمیر کنید در غیر این صورت حساسیت اورلود بی مرود بوده و باید آن را با اورلودی که دارای همان ارقام و حروف است تعویض نمایید.

علت 3: رله استارت خراب است

اگر رله سریع اهرم فلزی داخل را جذب نکند و سیم پیچ کمکی وارد مدار نشود، افزایش جریان موتور و در نتیجه عملکرد اورلود طبیعی است. اگر در استارت دستی کمپرسور بدون رله و اورلود، مشکلی دیده نشد باید اورلود را با نوع مشابه اش تعویض کنید. البته روش تست اورلود در علت 4 عیب (یخچال روشن نمی شود) تشریح شده است.

علت 4: مسیر گردش گاز یخچال مسدود شده است

هر گاه بر اثر وارد آمدن ضربه به لوله های کندانسور و یا سایر لوله ها که در دسترس هستند، مسیر گردش گاز با مشکل مواجه شود، کمپرسور قادر به استارت نخواهد بود. بنابراین قبل از هر عملی، رفع انسداد مسیر حرکت گاز الرامی است.

جدول راهنمای عیب یابی یخچال های خانگی