عیب یابی موتور های آسنکرون (القایی)

موتورهای آسنکرون (القایی) در مورادی که به قدرت مکانیکی بالایی نیاز است مورد استفاده قرار می گیرند. موتورهای القایی به دلیل طراحی ساده، قیمت مقرون به صرفه، هزینه نگهداری کم و قابلیت اطمینان بالا، به طور گسترده در کاربردهای مسکونی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند.
موتورهای آسنکرون (القایی) در مواردی که به قدرت مکانیکی بالایی نیاز است مورد استفاده قرار می گیرند. موتورهای القایی به دلیل طراحی ساده، قیمت مقرون به صرفه، هزینه نگهداری کم و قابلیت اطمینان بالا، به طور گسترده در کاربردهای مسکونی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. در این نوشته به عیب یابی موتورهای آسنکرون ف علت ها و روشهای رفع عیب این نوع موتور ها پرداخته شده است.
نحوه تعمیر و عملکرد موتورهای آسنکرون به کار رفته در لوازم خانگی در دوره هایی مانند آموزش تعمیرات لوازم خانگی و نحوه سیم پیچی انواع موتورهای های الکتریکی از جمله آسنکرون ها در دوره آموزش سیم پیچی موتور بصورت تئوری و عملی تشریح می شوند. برای مشاهده سرفصل های دوره سیم پیچی موتور روی تصویر زیر کلیک کنید:
موتور آسنکرون اصلا روشن نمی شود
علت یک: به موتور برق نمی رسد
برای رفع این عیب موتور آسنکرون، کلید موتور را در وضعیت روشن قرار داده و با رعایت ایمنی امل، توسط قسمت ولتاژ اومتر، اختلاف سطح دو سر سیم پیچ اصلی را اندازه گیری کنید. اگر عقربه منحرف نشود، عیب می تواند از فیوز، کابل های رابط و خرابی کلید باشد که هر کدام از موارد جداگانه بررسی می شود تا مورد عیب شناسایی و برطرف شود.
علت 2: موتور کاملا سوخته است
عموما قبل از وقع این حالت ، موتور نیم سوز شده و در همان حالت، با علائمی از قبیل تضعیف توان موتور آسنکرون، داغ شدن و یا ایجاد صدای خشن در حال کار، برای مدتی به انجام وظیفه می پردازد تا جایی که حرارت بالای ایجاد شده در محفظه موتور، به سیم پیچ ها آسیب جدی رسانده و موجب قطع شدن آن ها می شود. در این وضعیت، مدار موتور به طور کامل، باز می شود و از این رو موتور با اتصال برق به آن عکس العملی نخواهد داشت. برای تجدید سیم پیچی باید از موتور پیچ مجرب کمک بگیرید.
به محض روشن روشن موتور، فیوز مدار را قطع می کند
علت 1: اتصالی در جعبه سیم بندی موتور رخ داده است
جعبه سیم بندی موتور آسنکرون را باز کنید و اتصالات را به دقت بررسی نمایید اگر اتصالی در اثر برخورد سیم ها به یکدیگر رخ داده باشد، سیم ها را مجددا در محل خود مستقر نموده و کاملا عایق بندی نمایید تا از تکرار این وضعیت جلوگیری شود. معمولا محل اتصال کوتاه با سیاهی مخوص در اطراف آن، به راحتی قابل تشخیص است.
علت 2: اتصالات اشتباه انجام شده است
اگر بعد از سرویس و سربندی اتصالات موتور با عیب مذکور مواجه شده اید، یک بار دیگر اتصالات را مورد بررسی قرار دهید. بدون شک اشتباه صورت گرفته است.
علت 3: خازن معیوب است
رفع عیب: در مقاله خازه ها به عیوب ممکنه در خازن اشاره شده است. همچنین روش های تست خازن کاملا مورد بررسی قرار گرفته است. خازنی که دچار این عیب شده باشد از نظر شکل ظاهری نیز به راحتی قابل تشخیص است با این وصف خازن را از مدار خارج نموده و اگر در آزمایش، دی الکتتریک را معیوب تشخیص دادید، خازن را تعویض کنید (دی الکتریک فاسد موجب بروز اتصال کوتاه در خازن می شود)
علت 4: موتور کاملا سوخته است
رفع عیب: گاه سوختگی در موتور به شکلی رخ می دهد که عایق سیم ها به طور کامل از بین می روند اما سیم ها پاره نمی شوند. به سبب اتصال حلقه و کلاف کامل موتور، اهم سیم پیچ ها شدیدا کاهش یافته و زمینه اتصال کوتاه فراهم می آید. چنین موتوری می بایست تجدید سیم پیچی شود.
با اتصال برق، موتور راه نمی افتد و صدای بسیار خشنی به گوش می رسد
این عیب می تواند مکانیکی و یا الکتریکی باشد که هر کدام جداگانه بررسی می شود.
علت 1: روتور گریپاژ است
رفع عیب: گریپاژ به پدیده عدم توانایی حرکت دو سطح مختلف بر روی یکدیگر گفته می شود. نفوذ رطوبت و عدم سرویس مداوم بلبرینگ ها می تواند منجر به گریپاژ شافت روتور در داخل بلبرینگ شود. قبل از هر عملی، ابتدا محور را با دست بچرخانید اگر برای این عمل با مقاومت شدید روتور مواجه شدید، نیاز است درپوش ها را باز نموده و پس از جدا نمودن روتور، بلبرینگ ها را شستشو دهید و یا تعویض نمایید. در تعویض بلبرینگ به شماره و مشخصات فنی آن دقت شود و در جا زدن آن نیز مواظب باشید که به ساچمه های بلبرینگ آسیب نرسد.
علت 2: کلید گریز از مرکز در حالت بسته قرار نگرفته است
اگر فنر کلید گریز از مرکز حساسیت خود را از دست دهد، با توقف چرخش روتور کلید به حالت بسته در نمی آید، از این رو در استارت مجدد، خازن و سیم پیچی فرعی (راه انداز) در مدار نخواهد بود و عبور جریان غیر مجاز از سیم پیچی اصلی علاوه بر این که به ان آسیب می رساند، صدای خشنی را نیز ایجاد می سازد. توسط آومتر (R*1) ارتباط کنتاکت ها را در زمان توقف ماشین بررسی کنید اگر عقربه به طرف صفر منحرف نشد، کلید را از محور جدا نموده و تعویض نمایید. قطعاتی مانند کلید گریز از مرکز به ندرت مورد تعمیر قرار می گیرند زیرا در صورت بروز عیب مجدد به ماشی آسیب جدید وارد می آید که هزینه تعمیر و نصب مجدد آن به مراتب بالاتر از هزینه تعویض کلید گریز از مرکز است.
علت 3: سیم پیچ اصلی یا کمکی قطع شده است
رفع عیب: اگر یکی از سیم پیچ ها قطع شود، به هنگام راه اندازی تمام بار بر عهده سیم پیچ دوم خواهد بود از این رو نه تنها بار ، به حرکت در نمی آید بلکه از موتور آسنکرون صدای بسیار خشنی به گوش می رسد. توسط آومتر (R*1) از هر دو سیم پیچ اصلی و کمکی اهم گیری نمایید. اگر به هنگام اهم گیری از سیم پیچی عقربه بر روی بی نهایت ایستاد به حرکت درنیامد، آن سیم پیچ معیوب است که یا می بایست نقطه آسیب دیده ترمیم شود یا کل سیم پیچی موتور تعویض گردد.
علت 4: بار بیش از توانایی موتور انتخاب شده است
رفع عیب: اضافه بار، از جمله عواملی است که سبب افزایش جریان راه اندازی موتور شده و زمینه سوختن آن را فراهم می سازد. جریان اضافی راه اندازی، صدای خشنی را در موتور آسنکرون به وجود می آورد. کاستن بار موتور در این مورد بهترین روش جهت رفع مشکل مذکور است و اگر نمی توان بار را کاهش داد، انتخاب موتوری با توان بالا الزامی است.
موتور بدون بار عملکرد مطلوبی دارد، اما زیر بار متوقف می شود
علت 1: اتصال حلقه یا کلاف در سیم پیچ های اصلی و کمکی
رفع عیب: موتوری که داری عیب مذکور باشد مدتی پس از راه اندازی داغ می شود و به تدریج سرعتش نیز کاهش می یابد. علت اصلی بروز این حالت اتصال حلقه و کلاف در سیم پیچ اصلی یا کمکی و یا هر دو سیم پیچ است که مقاومت معادل موتور کم شده و در نتیجه آن جریان کششی توسط موتور آسنکرون افزایش خواهد یافت. عموما موتورهایی که دچار حالت فوق شده اند بدون بار از سرعت نسبتا خوبی برخورداند اما زیر بار از حرکت متوقف می شوند. برای رفع عیب باید موتور را تجدید سیم پیچی کرد.
علت 2: کلید گریز از مرکز در مدار می ماند
رفع عیب: اگر کلید گریز از مرکز پس از رسیدن سرعت روتور به 75% سرعت نامی از مدار خارج نشود، موتور هرگز به سرعت ایده آل نمی رسد و قدرت موتور نیز در حد توان نامی نخواهد بود زیرا این گونه موتورها به شکلی طراحی شده اند که سیم پیچ راه انداز و خازن پس از راه اندازی الزاما می بایست از مدار خارج شوند. بنابراین از جمله عواملی که منجر به کاهش قدرت موتور در برابر بار می شود عدم خروج کلید گریز از مرکز است که باید کلید را تعمیر و یا تعویض نمود تا عیب مذکور رفع شود.
محور ماشین به سختی حرکت می کند
در آسنکرون هموراه از یاتاقان ساچمه ای (بلبرینگ) استفاده می کنند تا در برابر حرارت ناشی از زمان کار طولانی مقاوم بوده و سریع تخریب نشود. اما به علل گوناگونی بلبرینگ ها آسیب دیده و از عملکرد مطلوبی برخوردار نخواهند بود که به بعضی از این عوامل و آسیب های ممکنه اشاره می کنیم.
-
پوسیدگی
این عیب به واسطه نفوذ روطبت به داخل بلبرینگ ها رخ می دهد. که استفاده مرتب از گریس های مرغوب مانع پوسیدگی آن می شود. انتخاب غیراصولی گریس نه تنها مانع پوسیدگی آن نمی شود بلکه این عیب را تسریع خواهد نمود.
-
گریپاژ
گریپاژ پدیده عدم توانایی حرکت دو سطح مختلف بر روی یکدیگر است. در یاتاقان های ساچمه ای این عیب می تواند به واسطه فرسایش گریس در داخل اجزاء غلطنده مانند ساچمه ها و غلطک ها ناشی شده باشد.
-
فرسودگی
تعویض بلبرینگ معیوب نیاز به تبحر زیادی دارد. گاها به هنگام تعویض و حتی سوار کردن اولیه بلبرینگ، دقت لازم مبذول نشده و به ساچمه ها آسیب می رسد و یا بلبرینگ صحیح در جای خود مستقر نمی شود که جمیع این علل در بلبرینگ فرسودگی را ایجاد می سازد. عموما بلبرینگ ها دارای عمر مفید بسیار زیادی هستند و سریع فرسوده نمی شوند.
-
شکستگی در بلبرینگ
وارد آوردن بار بیش ار حد سنگین به بلبرینگ در اجزاء غلطنده آن ایجاد شکستگی خواهد نمود که در نتیجه این عیب، بلبرینگ کاملا تخریب خواهد شد.
-
ترک برداشتن بلبرینگ
گاها سطح داخلی حلقه بلبرینگ در مسیر حرکت ساچمه ها و یا غلطک ها، ترک های نازک برمی دارد که این عیب نیز از وارد آوردن بار غیر اصولی و زیاد و یا سوار کردن غیر اصولی بلبرینگ ها ناشی می شود.
و: ایجاد حفره در سطح داخلی حلقه ها
هر گاه ذرات ریز و سخت به درون بلبرینگ نفوذ کنند و به هنگام کار بلبرینگ در ارتباط با اجزاء غلطنده ماشین باشند، مشکل مذکور را ایجاد خواهند نمود. البته این عیب در مورادی که از ارتعاشات بلبرینگ و یا وارد آمدن اضافه بار بر آن نیز ایجاد می شود.
در نتیجه برای پی بردن به سالم بودن بلبرینگ و اجزاء غلطنده داخل آن کافیست بلبرینگ را در نزدیک گوش خود بچرخانید اگر از بلبرینگ در حال چرخش صدای خشنی به گوش نرسید و بلبرینگ بدون مشکل چرخید که سالم است در غیر اینصورت باید آن را تعویض نمود. همچنین اگر حلقه خارجی بلبرینگ بر روی ساچمه ها لقی داشته باشد، خرد شدن اجزاء غلطنده را نشان می دهد که بلبرینگ مذکور باید تعویض شود.
ماشین کمی پس از روشن شدن کمی داغ می شود.
علت 1: کلید گریز از مرکز پس از راه اندازی باز نمی شود
در آسنکرون هایی که مجهز به کلید گریز از مرکز هستند، پس از رسیدن سرعت روتور به 75% سرعت نامی، سیستم راه انداز از مدار جدا می شود. در غیر این صورت جریان کششی ماشین افزایش یافته و حرارت محیط داخلی آن به حدی خواهد رسید که بتواند عایق سیم پیچ ها را تهدید نماید. اگر چند لحظه پس از راه اندازی در جریان دریافتی ماشین تغییر حاصل نشد درپوش ها را باز و کلید را بازبینی و سرویس کنید. توصیه می شود جهت محافظت موتور از سوختن و آسیب دیدن سیم پیچ ها، کلید را تعویض نمایید.
علت 2: موتور نیم سوز شده باشد
نیم سوز شدن موتور آسنکرون به وقوع عیوب اتصال حلقه و یا اتصال کلاف در موتور گفته می شود. اتصال حلقه یعنی یکی از حلقه های کلاف به حلقه یا حلقه های پایانی اتصال یافته و از حرکت جریان در تمامی حلقه های کلاف جلوگیری می کند به عنوان مثال حلقه چهارم از یک کلاف 150 دوری با حلقه 140 اتصالی می یابد از این رو جریان پس از طی چهار حلقه اول وارد حلقه 140 شده و به سوی پایان کلاف حرکت می کند، در واقع 136 حلقه از این کلاف از مدار خارج شده است.
هر گاه حلقه یا حلقه هایی از یک کلاف با حلقه یا حلقه هایی از کلاف مجاور ارتباط الکتریکی یابد، اتصال را از نوع اتصال کلاف می دانند. این عیب نیز مسیرهای جریان را محدود نموده و مقاومت معادل مدار را کاهش داده و جریان دریافتی توسط موتور افزایش می یابد که در نتیجه هر کدام از دو علت ذکر شده، موتور پس از راه اندازی قدرت نداشته و داغ می شود. بسیاری از موتورهایی که اتصال حلقه و یا کلاف دارند زیر بار می ایستند. تنها راه حل این مشکل سیم پیچی مجدد موتور است.
علت 3: بار موتور زیاد است
توان موتور در واقع بیانگر قدرت عملکرد آن است که اگر توقع انجام کاری بیش از توان مشخص شده را از موتور داشته باشید، در واقع زمینه ای را فراهم ساخته اید تا موتور بالاجبار جریان اضافی از شبکه بکشد و در نتیجه این جریان اضافی علاوه بر آن که موتور داغ خواهد شد، سیم پیچ ها نیز آسیب می بینند. بنابراین همواره از موتورها در مواردی که با توان خروجیشان مطابقت دارد، استفاده کنید.