ابزارهایی که برای یادگیری سفالگری نیاز دارید

آشنایی با ابزارها و لوازم مورد نیاز سفالگری گامی است ضروری برای تبدیل شدن به یک متخصص و هنرمند ماهر در این حوزه. این ابزارها نه تنها به سفالگر کمک می کنند تا ایده های خود را به واقعیت تبدیل نماید، بلکه او را قادر می سازند دقت و ظرافت بیشتری را در فرآیند خلق آثار هنری به کار بگیرد و محصولاتی با کیفیت بالا و ظاهر چشم نواز تولید کند.

در این نوشته آموزشگاه فن و کار ابتدا به بررسی مهم ترین و پر استفاده ترین ابزارها و وسایل سفالگری و کاربردها و ویژگی های هر یک از آن ها می پردازیم. در ادامه مطلب نیز با بررسی عوامل دخیل در انتخاب لوازم و تجهیزات مورد نیاز این حرفه و همچنین نکات مهم در نگهداری و مراقبت از این ابزارها؛ به شما کمک می کنیم تا فرآیند تبدیل شدن به یک هنرمند برجسته در حوزه سفال گری را با موفقیت طی نمایید.

دوره آموزش سفالگری آموزشگاه فن و کار شامل آموزش سفالگری با دست ، سفالگری با چرخ ، طراحی آثار سفالی، لعاب کاری سفال ، نقاشی روی سفال

ابزارهای ساده اما ضروری برای سفالگری

این وسایل، شامل مواد اولیه و لوازم و تجهیزات مختلفی می شوند که هر یک نقش اساسی در فرآیند شکل دهی و پرداخت محصولات سفالی دارند و پرکاربردترین آن ها را در ادامه تشریح می کنیم.

1. گل رس

ماده اصلی و مهم ترین عنصر در سفالگری است. این ماده معدنی در زمان ترکیب شدن با آب، حالت خمیری پیدا می کند و به هنرمند امکان می دهد تا به راحتی آن را به اشکال گوناگونی درآورد. انواع مختلفی از گل رس وجود دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. برخی از گل ها برای ساخت ظروف مناسب ترند؛ در حالی که گروهی دیگر برای ساخت مجسمه ها و اشیای تزئینی.

2. چرخ سفالگری

ابزاری است که به افراد اجازه می دهد تا با چرخاندن یک تکه گل، به سرعت و به صورت متقارن به آن شکل دهند. چرخ های سفالگری در انواع دستی و برقی موجود هستند؛ نوع دستی آن ها به نیروی بدنی نسبتا بالایی نیاز دارند اما چرخ های برقی با موتور کار می کنند و استفاده از آن ها به ویژه برای افراد مبتدی و تازه کار آسان تر است.

3. ابزارهای شکل دهی

این دسته از وسایل و ابزارها همان طور که از نامشان پیدا است؛ وظیفه دارند گل رس را به شکل مورد نظر هنرمند درآورند. برخی از مهم ترین ابزارهای شکل دهی عبارت اند از:

• کاردک: برای برش، تراشیدن و صاف کردن سطح گل به شیوه ای ماهرانه استفاده می شود.
• سیم برش گل: به منظور برش قطعات بزرگ گل به قطعات کوچک تر به کار می رود.
• اسفنج: در هنگام صاف کردن سطح گل و حذف آب اضافی مورد استفاده قرار می گیرد.

4. ابزارهای پرداخت

این تجهیزات فرصتی را برای سفالگر فراهم می آورند تا سطح کار را صاف و صیقلی کند و پر کاربرد ترین آن ها شامل ابزارهای زیر می شوند:

• سنباده: برای زبر کردن سطح گل و آماده ساختن آن برای لعاب کاری به کار می روند.
• سنگ ساب: به منظور صاف و براق کردن سطح گل از آن استفاده می شود.

5. قلم مو و رنگ و سایر ابزارها

ابزارهایی ساده اما سودمند به شمار می آیند که امکان رنگ و جلا دادن به سفال و بهبود ظاهر آن را فراهم می نمایند. انواع مختلفی از قلم مو و رنگ وجود دارد که هر یک برای کاربرد خاصی ایده آل هستند. علاوه بر وسایل و لوازم ذکر شده، ابزارهای نسبتا ساده اما مهم دیگری نیز در سفالگری مورد استفاده قرار می گیرند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کوره: به منظور پخت و سخت کردن گل به شیوه ای موثر و ماندگار، استفاده می گردد.
• لعاب: وظیفه آن ایجاد یک لایه شفاف و براق روی سطح گل می باشد.
• و …

آموزشگاه فن و کار دوره آموزش چرم دوزی را در کارگاه ها و ورکشاپ های مجهز و مدرن برگزار می کند.

ابزارهای تخصصی و پیشرفته سفالگری

وسایل و تجهیزاتی که در بخش های قبلی معرفی کردیم؛ برای شکل دهی گل رس ضروری هستند، اما ابزارهای تخصصی تر امکان خلق آثار پیچیده تر و منحصر به فرد تر را فراهم می کنند. این وسایل به سفالگران اجازه می دهند تا به طیف وسیعی از بافت ها، طرح ها و اشکال دست یابند که با ابزارهای ساده و مبتدی به تنهایی قابل دستیابی نیست.

1. قالب های مخصوص سفالگری

ابزارهایی هستند که برای تولید انبوه یا ایجاد قطعات یکسان استفاده می شوند. این قالب ها می توانند از جنس چوب، گچ، پلاستیک یا سیلیکون باشند و به شکل های مختلفی مانند کاسه، بشقاب، گلدان، مجسمه های کوچک و … ساخته شوند. با فشردن گل نرم درون قالب و سپس جدا کردن آن، می توان قطعات سفالی یکسانی را تولید کرد. این روش برای ساخت ظروف سفالی با طرح های پیچیده و ظریف بسیار کاربردی است.

2. ابزارهای ساخت بافت

برای ایجاد سطوح متنوع بر روی آثار سفالی به کار گرفته می شوند. این ابزارها می توانند شامل اشیاء طبیعی و مصنوعی مانند سنگ، طناب، پارچه های ضخیم، مهره و … باشند. با فشار دادن این ابزارها به سطح گل نرم، می توان بافت های مختلفی مانند خطوط، دایره ها، موج ها و طرح های هندسی را ایجاد کرد و ظاهری جذاب و خاص به محصولات سفالی بخشید.

3. ابزارهای ساخت مجسمه

این وسایل و تجهیزات به سفالگران کمک می کنند تا آثار سه بعدی پیچیده تری را خلق نمایند و شامل ابزارهایی مانند قلم های مخصوص مجسمه سازی، ابزارهای مخصوص برش، صاف کاری و حکاکی هستند. با استفاده از این لوازم، می توان به گل رس شکل های مختلفی داد و جزئیات بسیار ریز را بر روی آن ایجاد کرد.

4. سایر ابزارهای تخصصی

علاوه بر وسایل ذکر شده، ابزارهای تخصصی دیگری نیز در سفالگری مورد استفاده قرار می گیرند که از جمله ضروری ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ابزارهای ساخت لعاب: برای مخلوط کردن و اعمال لعاب بر روی سفال مورد استفاده قرار می گیرند.
• تجهیزات اندازه گیری مانند خط کش و گونیا و … : به منظور اندازه گیری دقیق ابعاد قطعات سفالی به کار گرفته می شوند.
• وسایل برش دقیق مثل کاترهایی با تیغه ها و دسته های متنوع: در زمان برش قطعات سفالی با دقت بسیار بالا کاربرد زیادی دارند.

دوره آموزش فرش دستباف  و بافت تابلو فرش از صفر تا صد در کارگاههای مجهز و پیشرفته

اهمیت و نحوه انتخاب ابزار مناسب ساخت سفال

هر وسیله و ابزار سفالگری دارای ویژگی های منحصر به فردی است که آن را برای کاربرد و هدف خاصی مناسب می کند. به همین دلیل؛ انتخاب درست ابزارها می تواند بر کیفیت کار و سرعت انجام پروژه و بسیاری جنبه های دیگر تاثیر گذار باشد که پر اهمیت ترین آن ها شامل موارد زیر می شود:

• دقت و ظرافت: ابزارهای تخصصی مانند قلم موهای بسیار ریز و ابزارهای حکاکی، به سفالگر اجازه می دهند تا جزئیات بسیار ظریفی را بر روی قطعه کار ایجاد کند.
• سرعت: وسایل و تجهیزاتی برقی مثل چرخ سفالگری برقی، سرعت کار را به طور قابل توجهی افزایش می دهند و به سفالگر امکان می دهند تا حجم بیشتری از کار را در زمان کوتاه تری به انجام برساند.
• یکنواختی و یکپارچگی: استفاده از قالب های آماده مخصوص سفال گری برای تولید قطعات تکراری و یکسان، باعث ایجاد یکنواختی و انسجام در ابعاد و شکل قطعات می شود.
• بافت و سطح: ابزارهای ساخت بافت که پیش تر به آن ها اشاره کردیم، سفالگر را قادر می سازند تا سطوح متنوعی را بر روی قطعه کار ایجاد کند و به این ترتیب، به اثر هنری خود، اصالت و زیبایی بیشتری ببخشد.
• و …

روش های انتخاب ابزار مناسب برای هر پروژه

عوامل مختلفی از جمله نوع گل رس، اندازه و شکل قطعه کار، تکنیک مورد استفاده و سطح مهارت هنرمند بستگی؛ از جمله مهم ترین فاکتورهایی هستند که در انتخاب ابزار مناسب برای هر پروژه دخیل هستند. توضیحات بیشتر در مورد این موضوع را به طور خلاصه در جدول زیر آورده ایم.

نگهداری و مراقبت از وسایل سفالگری

این ابزارها، از ساده ترین تا پیشرفته ترین آن ها، نیازمند مراقبت و نگهداری صحیح می باشند. بنا به نظر متخصصان؛ نگهداری مناسب از ابزارها، نه تنها باعث افزایش طول عمر آن ها می شود، بلکه به بهبود کیفیت کار و افزایش دقت هنرمند نیز کمک شایانی می نماید. در ادامه برخی از مهم ترین اقداماتی که باید به منظور حفظ و نگهداشت ابزارهای سفالگری انجام دهید را معرفی و تشریح خواهیم کرد.

تمیز کردن ابزارها پس از استفاده

اولین و مهم ترین مرحله در نگهداری از ابزارها، تمیز کردن آن ها پس از هر بار استفاده است. باقی ماندن گل خشک شده بر روی ابزارها می تواند به تیغه ها آسیب رسانده و باعث زنگ زدگی آن ها شود. برای تمیز کردن ابزارها، می توان از آب ولرم و صابون های معمولی استفاده کرد. پس از شستشو، ابزارها را به طور کامل خشک کرده و در مکانی عاری از رطوبت و همچنین خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری کنید.

جلوگیری از زنگ زدن ابزارها

بدون تردید؛ زنگ زدگی، یکی از مهم ترین مشکلات و تهدیداتی است که ابزارهای سفالگری را تهدید می کند. برای جلوگیری از زنگ زدگی؛ توصیه می کنیم پس از شستشو، ابزارها را با یک لایه نازک روغن یا گریس پوشش دهید. این کار به ایجاد یک لایه محافظ بر روی ابزارها کمک کرده و از تماس مستقیم آن ها با هوا و رطوبت جلوگیری به عمل می آورد.

نگهداری صحیح از ابزارهای چوبی

ابزارهای چوبی مانند دسته های کاردک و ابزارهای ایجاد بافت بر روی سفال و یا قالب های چوبی، به مراقبت ویژه ای نیاز دارند. برای جلوگیری از ترک خوردن و تاب برداشتن این ابزارها، آن ها را دور از حرارت مستقیم و رطوبت زیاد نگهداری کنید. به علاوه، به طور مرتب این وسایل و لوازم را با روغن مخصوص چوب تغذیه کنید تا از خشک شدن و ترک خوردن آن ها پیشگیری شود.

نگهداری از ابزارهای فلزی

ابزارهای فلزی مانند سیم برش و ابزارهای حکاکی، باید به صورت جداگانه نگهداری شوند. این ابزارها را در یک جعبه یا کیف مناسب ابزار قرار دهید تا از آسیب دیدن تیغه ها جلوگیری شود. از طرفی؛ بهتر است از برخورد این ابزارها با یکدیگر خودداری کنید تا تیغه های آن ها دچار آسیب نشود.

مراقبت از چرخ سفالگری

پس از هر بار استفاده، سطح چرخ را تمیز کرده و بلبرینگ های موجود در آن را روغن کاری کنید. از دیگر فعالیت هایی که برای مراقبت از این وسیله مهم و افزایش طول عمر آن می توان انجام داد می توان به بررسی مداوم وضعیت تسمه و موتور چرخ اشاره کرد. این اقدامات ساده اما هوشمندانه تضمین کننده عملکرد صحیح این ابزار در طولانی مدت هستند.

محافظت از قالب های ساخت سفال

در حال حاضر، قالب های مورد استفاده در این حوزه، غالبا از جنس گچ یا سیلیکون ساخته می شوند. برای نگهداری از قالب های گچی، آن ها را در مکانی خشک و خنک نگهداری کنید و از برخورد آن ها با آب خودداری نمایید. قالب های سیلیکونی نیز باید در مکانی تمیز و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شوند.

به خاطر داشته باشید؛ نگهداری صحیح از ابزارهای سفالگری، به شما کمک می کند تا سال ها از آن ها استفاده نمایید و به خلق آثار هنری زیبا بپردازید. با رعایت نکات ذکر شده در این قسمت محتوا، می توانید از ابزارهای خود به بهترین نحو محافظت کرده و عمر مفید آن ها را افزایش دهید.

اگر مشتاق فراگیری روش کار با ابزارها و وسایل سفالگری و کسب توانایی لازم برای تولید محصولات سفالی متنوع هستید؛ از شما دعوت می کنیم تا در دوره های اختصاصی موسسه فن و کار در زمینه سفالگری ثبت نام کرده و مهارت های خود را در این زمینه با بالاترین حد ممکن ارتقا دهید.

این دوره ها فرصتی عالی برای شما فراهم می کنند تا زیر نظر اساتید مجرب و با استفاده از بهترین ابزارها و مواد اولیه، در محیطی مجهز و استاندارد؛ به خلق آثار هنری سفالی بپردازید. از دیگر دوره های محبوب و پر طرفدار برای علاقه مندان صنایع دستی و هنرهای اصیل ایرانی در فن و کار می توان به دوره های آموزش نقاشی روی سفال ، قالی بافی، چرم دوزی، خوشنویسی و … اشاره کرد که لیست کامل آن ها در منوی سایت درج شده است.